Son Gelişmeler Işığında Kıbrıs’a Bakış – Nejat ÇOĞAL – Türk Ocakları

Son günlerde Kıbrıs’ta çok önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Doğu Akdeniz’de Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin tek taraflı doğalgaz arama ve sondaj çalışmaları, bölgede suları ısıtmakta ve gerginliğe yol açmaktadır. Son olarak, Yunanistan, İsrail ve GKRY’nin 20 Mart 2019 tarihinde Kudüs’te enerji işbirliği toplantısında bir araya gelmeleri manidardır. Bu buluşmaya ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun da katılması, Doğu Akdeniz’de yakın zamanda ciddi gelişmelerin olabileceğinin işaretlerini vermiştir.

Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon yatakları üzerinde, Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum halklarının eşit düzeyde hakları bulunmaktadır. Güney Kıbrıs’ın bu doğalgaz zenginliğine tek başına sahip çıkması uluslararası hukuka aykırıdır. 1959 Zürih ve Londra, 1960 Garanti ve İttifak Anlaşmalarına göre Ada’da iki ayrı halk vardır ve bu toplumlar Kıbrıs’ın eşit sahipleridir. Bu yasal çerçevenin dışında yürütülecek tüm tek yanlı faaliyetler hukuk dışıdır ve Doğu Akdeniz’de krize yol açmaktan başka bir yararı olmayacaktır.

Esasen, bölgede bugün yaşanan gerginliğin, diğer bir deyişle doğalgaz krizinin içyüzünü anlayabilmek için, meselenin köklerine inilmesinde yarar bulunmaktadır. Zira konu bugünün meselesi olmayıp şöyle bir elli yıllık geçmişi bulunmaktadır. Biz Türkiye olarak mesela, “Kıbrıs’ta adil ve kalıcı bir anlaşma sağlanmadan Doğu Akdeniz’de bulunacak doğalgazın gün yüzü görmesi mümkün değildir.” diyoruz. Ne var ki bölgedeki hidrokarbon yatakları özellikle Yunanistan, Güney Kıbrıs, İsrail, AB ve ABD’nin iştahını kabartmıştır. Bu ülkeler, bölgedeki doğalgazın bir an evvel Avrupa’ya taşınması için Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum halklarının acil bir çözüme ulaşmalarını istemektedirler.

Peki, Ada’da adil, kapsamlı ve kalıcı bir çözüm nasıl sağlanacaktır? Elli yıldır Rum/Yunan tarafıyla bir çözüme ulaşılamamışken şimdi ne değişmiştir de, aylar içinde adil, kapsamlı ve kalıcı bir çözüme ulaşma ümidi belirmiştir? Zira Ada’daki iki toplum arasındaki görüşmeler, 1968 yılından bu yana devam etmektedir. 1984 yılında BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar’ın “Birleştirilmiş Belgeler”i, 1992 yılında Butros Gali’nin “Fikirler Dizisi”, 2004 yılında“Annan Planı”, 2008 yılında “21 Mart Süreci”, elli yıldır devam eden görüşmelerin öne çıkan çözüm planlarıdır. Ne yazık ki bu çabaların hiçbiri uygulamaya girememiştir.

Bugüne nasıl gelindiğini ortaya koymadan Kıbrıs’ta ağır aksak yürütülmeye çalışılan çözüm müzakerelerini, bilhassa Doğu Akdeniz’deki doğalgaz krizini doğru değerlendirmemiz güçtür. Bu noktada şu soruların cevaplandırılması elzemdir:

1. Kıbrıs’ta çözülmeye çalışılan problem nedir?

2. Ada’da taraflar nasıl bir çözüm istemektedir?

3. Elli yıldır çözülemeyen Kıbrıs Meselesi’nin şimdi, aylar içinde çözülmesi mümkün müdür?

Kıbrıs, ülkemizin ve Kıbrıs Türklerinin güvenliği açısından vazgeçilmez öneme sahip, “millî bir dava”dır. Osmanlı Devleti’nin bakiyesi konumundaki diğer tüm Müslüman-Türk topluluklarında olduğu gibi, Kıbrıs Türk toplumu üzerinde de Türkiye’nin tarihî-kültürel sorumlulukları bulunmaktadır. Ayrıca, Ada’nın sahip olduğu jeostratejik konum da Türkiye için son derece önemlidir. Yani Ada’da bir tek Müslüman-Türk olmasa bile Türkiye’nin bir Kıbrıs Meselesi olmak zorundadır. Evet, Kıbrıs bugün bölünmüştür ancak bu bölünmenin sebebi Türkiye değil, bilakis Ada’yı Helenleştirmeye çalışan Yunanistan’dır.

Bugün Kıbrıs’ta yaşananları ve yukarıdaki soruların cevaplarını doğru analiz edebilmemiz için meselenin tarihî arka planı hakkında kısaca bilgi vermekte yarar bulunmaktadır.

Tarihî Arka Plan

Kıbrıs, 1571 yılında Osmanlı Devleti tarafından tekrar fethedilmiş ve böylece Ada’daki Venedik hâkimiyeti sona erdirilmiştir. Türklerin 50.000 şehit vererek ele geçirdiği Kıbrıs’ta Osmanlı İdaresi altında süren 307 yıllık bir barış ve huzur döneminin ardından, 1878 yılında Ada, hükümranlık hakkı Osmanlı Devleti’nde kalmak üzere, İngiltere’ye devredilmek zorunda kalınmıştır. 1914 yılında Kıbrıs’ı ilhak eden İngiltere, bu durumu, 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Barış Anlaşması’nın 20. Maddesi ile tescil ettirmiştir.1925 yılında İngiliz Kolonisi ilan edilen Kıbrıs’ta, 1954 yılına kadar süren bir dönemde, Yunanlıların da tahrikleriyle, Türk ve Rum toplumları arasında cepheleşmeler başlamıştır.

1954 yılında Yunanistan, self-determinasyon talebiyle Birleşmiş Milletlere başvurmuş fakat Türkiye’nin de karşı çıkmasıyla bu talep reddedilmiştir. Yunanistan’ın konuyu BM’ye taşıması kuşkusuz Türkiye için yararlı olmuştur. Zira Yunanistan’a karşı Türkiye de Kıbrıslı Türklerin de self-determinasyon hakkı olduğunu iddia etmiş böylece, Lozan’da kaybedilen bir vatan toprağı, merhum Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu’nun yoğun diplomatik girişimleri sayesinde tekrar kazanılmıştır.

Bu kapsamda, 1959 yılında, Türkiye, İngiltere ve Yunanistan arasında, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuruluşuna ilişkin Zürih ve Londra Anlaşmaları imzalanmıştır. Ayrıca Türkiye, İngiltere, Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti arasında imzalanan 1960 Garanti ve İttifak Anlaşmaları ile Kıbrıs Cumhuriyeti’nin bağımsızlığı, toprak bütünlüğü ve güvenliği garanti altına alınmıştır. 16 Ağustos 1960 tarihli Anayasa ile kurulan Ortak Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı Makarios, veto yetkisine sahip Cumhurbaşkanı Muavini de Dr. Fazıl Küçük olmuştur.

Böylece Kıbrıs’ta yaklaşık seksen yıl süren İngiliz sömürge yönetimi sona ermiş, Kıbrıslı Türk ve Rum toplumları bağımsızlıklarını kazanmışlardır. Bu anlaşmalar, aynı zamanda Türkiye’ye Ada üzerinde hak tesis etmesi bakımından son derece önemlidir. 1963 yılında, Rumlar tarafından Türklere karşı alçakça saldırılar başlamış ve yüzlerce Türk öldürülmüş, evleri ve malları tahrip edilmiş ve binlerce Türk göç etmeye zorlanmıştır. Nihayet Rumlar, Türkleri Ortak Kıbrıs Cumhuriyeti mekanizmasından tümüyle dışlamış ve Kıbrıs Cumhuriyeti’ni tamamen Rumların kontrolü altına alarak bu Devlet’i gasp etmişlerdir.

Çalkantılı geçen bir dönemin ardından, 15 Temmuz 1974 tarihinde Yunan Cuntası, Cumhurbaşkanı Makarios’u bir darbeyle devirmiş ve EOKA-B Çetesi Lideri Nikos Sampson’u Cumhurbaşkanı ilan etmiştir. Darbenin ardından Devlet’in adı Kıbrıs Helen Cumhuriyeti olarak değiştirilmiştir. Kıbrıs’ta gerçekleştirilen “Yunan Darbesi”nin hemen ardından, garantör ülke olarak Türkiye, 1960 Garanti ve İttifak Anlaşmaları’ndan kaynaklanan hak ve yetkilerini kullanarak Ada’da barış, huzur ve anayasal düzeni yeniden tesis etmek üzere, 20 Temmuz 1974 tarihinde, Kıbrıs’a askerî harekât düzenlemiştir. Kıbrıs Türk Barış Harekâtı sayesinde, katil Nikos Sampson Ada’dan kaçmış; Kıbrıs’ta kalıcı bir barış ve huzur ortamı sağlanmış ve nihayet Yunan Cuntası da devrilerek Yunanistan’a demokrasi gelmiştir.

13 Şubat 1975 tarihinde, Kıbrıs Türk Federe Devleti ilan edilmiştir. Siyasi eşitliğe sahip, iki toplumlu, iki kesimli federal bir çatı altında birleşme hedefinin gerçekleşme imkânının kalmadığını gören Kıbrıs Türk Toplumu, self-determinasyon hakkını kullanarak nihayet 15 Kasım 1983 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni ilan etmiş ve uluslararası toplum nezdinde, bağımsız bir devlet olarak kendisini temsil etmeye başlamıştır. KKTC’nin kuruluş bildirgesini, Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş bizzat okumuştur. 1984 yılında BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar’ın “Birleştirilmiş Belgeler“i, 1992 yılında ise BM Genel Sekreteri Butros Gali’nin “Fikirler Dizisi“, çözüm olarak Kıbrıs Türk ve Rum halklarının önüne konulmuş ancak her ikisi de Rumlar tarafından reddedilmiştir.

1990’lı yılların başında Rum-Yunan tarafı strateji değişikliğine gitmiştir. Buna göre Kıbrıs meselesi, Avrupa Birliği platformuna taşınacak ve bu vesileyle Rumlar lehine bir çözüm, Türk tarafına dayatılacaktır. İşte Rum-Yunan tarafının adım adım takip ettiği bu senaryonun en son aşaması olan Annan Planı, 24 Nisan 2004 tarihinde Ada’nın her iki kesiminde eşzamanlı olarak referanduma sunulmuş; Kıbrıslı Türkler, Plan’a %65 oranında “Evet” demesine rağmen, Rumlar %76 oy ile “Hayır” demiş; böylece Annan Planı da daha öncekiler gibi tarihin tozlu raflarına kaldırılmıştır.

Annan Planı’na “Hayır” diyen Rumlar, referandumdan bir hafta sonra AB üyesi yapılmış; Plan’a “Evet” diyen Kıbrıslı Türkler ise dışarıda bırakılmıştır. Rumların uluslararası anlaşmalara aykırı bir şekilde AB üyesi yapılması, Kıbrıs’ta çözümsüzlüğü daha da derinleştirmiştir. Bu tarihten itibaren Yunanistan, Kıbrıs meselesini, AB tam üyelik sürecinde Türkiye’nin önüne bir engel olarak koymak suretiyle siyasi şantajlarına devam etmiştir. Geldiğimiz noktada ise Türkiye, “Ya AB Ya Kıbrıs” veya “Türkiye’nin AB Yolu Kıbrıs’tan Geçer.” gibi tehditlerle köşeye sıkıştırılmaya çalışılmaktadır.

Rumların AB üyesi yapılmasından sonra, Kıbrıslı Türklere verilen sözler tutulmamış; yıkıcı izolasyonlar kaldırılmamış ve hatta Rumlar, AB üyesi olmanın verdiği rahatlıkla Kıbrıslı Türkler üzerindeki siyasi ve ekonomik baskılarını daha da artırmışlardır.

Kıbrıs’ta çözülmeye çalışılan mesele nedir?

1. Zürih ve Londra Anlaşmaları ile tesis edilen 1960 Ortak Kıbrıs Cumhuriyeti Devleti’nin 1963 yılında Rumlar tarafından yıkılması ve Kıbrıslı Türklerin bu devlet mekanizmasından tamamen dışlanarak tedhiş ve katliamlara maruz bırakılmasıdır.

2. GKRY’nin, uluslararası camia tarafından Ada’nın tek meşru hükûmeti olarak kabul ediliyor olmasıdır.

3. Rumların haksız bir şekilde AB üyesi yapılmış olmasıdır.

4. Kıbrıslı Rumların, Kıbrıslı Türklerin siyasi eşitliğini tanımaması ve Kıbrıs Türk halkını azınlık olarak görmesidir.

5. Rum-Yunan tarafının 1960’ta tesis edilen garanti sistemini inkâr etmesidir.

Kıbrıs’ta taraflar nasıl bir çözüm istiyor?

Kıbrıs’ta taraflar, birbirinden tamamen farklı çözümler istemektedir. Kuşkusuz bu farklılık, tarafların probleme farklı teşhisler koymalarından kaynaklanmaktadır. Türkiye ve Kıbrıs Türk halkının meseleye bakışı ve çözüm parametreleri oldukça basittir ve BM ile aynı doğrultudadır. Buna göre, Kıbrıs’ta çözüm; BM çatısı altında, BM Genel Sekreteri’nin iyi niyet misyonu çerçevesinde, Ada’daki gerçekler temelinde, iki eşit halk ve iki kurucu devlet tarafından oluşturulacak yeni bir ortaklıkla bulunacaktır. Türkiye’nin etkin ve fiilî garantisi devam edecektir”

Rumların çözüm beklentileri ise tamamen farklıdır. Kıbrıs Rum tarafı çözümü yeni bir ortaklıkta değil, Rumların egemenliğindeki sözde Kıbrıs Cumhuriyeti çatısı altında görmektedir. GKRY’nin eski lideri Hristofyas “Bize söylemek istedikleri gibi yeni ortaklık yoktur, yeni devlet yoktur. Yeni bir devlet hâline dönüşecek olan Kıbrıs Cumhuriyeti’dir.” demiştir. Yine, Eski Rum liderlerden Papadopulos “Ben halkımdan bir devlet teslim aldım. Onu topluma dönüştüremem.” demiştir. Ayrıca Rumlara göre Garanti ve İttifak Anlaşmaları yürürlükten kalkacak; Ada’daki Türk askeri geri çekilecek; on binlerce yerleşik Türk, Türkiye’ye dönecektir.

Elli yıldır çözülemeyen Kıbrıs Meselesi’nin şimdi, aylar içinde çözülmesi mümkün müdür?

Kıbrıs Rum tarafının, Türkiye’nin kırmızı çizgilerini ihlal eden çözüm parametreleri değişmeyeceği için, Kıbrıs’ta yakın zamanda bir çözüm mümkün görünmemektedir.

Netice olarak Rum Lider Anastasiadis’in müzakerelerden beklentisi bellidir. Rum Lider, Türkiye’yi Ada’dan dışlayarak Kıbrıs Türklerini azınlık konumuna düşüren, tamamen Rum egemenliğine dayalı bir çözüme ulaşmak istemektedir. Kıbrıslı Türklerin 1963, 1964, 1967 ve 1974 yıllarında uğradığı katliamlar, Kıbrıs Türk halkının kolektif hafızasına âdeta kazınmış bulunmaktadır. Benzer olayların tekrarlanmamasını kim garanti edebilecektir? AB mi? Elbette hayır. Kıbrıslı Türk soydaşlarımızın güvenliğinin yegâne garantörü Anavatan Türkiye’dir. Ada’da kırkbeş yıldır barış ve huzurun güvencesi olan Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri’dir. Bu nedenle KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’nın, kırkbeş yıldır Ada’da barış ve huzurun güvencesi olan Türkiye’nin hassasiyetleri çerçevesinde ve Ada’daki gerçekler temelinde, millî bir politika takip etmesi son derece önemlidir.

Şimdi Rum tarafında, Annan Planı ile kaçırıldığı düşünülen tarihî fırsatın, Türkiye’nin yoğun gündeminden de istifade ederek yeniden yakalanabileceği hesabı yapılmaktadır. Fakat ne AB’nin ne de küresel güçlerin baskısı, Kıbrıs’ta Rumlar lehine bir anlaşmayı mümkün kılacaktır. Anavatan Türkiye’nin kırmızı çizgilerini hiçbir güç ihlal edemeyecektir. Uluslararası anlaşmalardan kaynaklanan hak ve yetkilerine dayanan Türkiye’nin, Kıbrıs’ta bir oldu bittiye izin vermesi de mümkün değildir. Bilinmelidir ki Kıbrıs Adası’nın bir “Yunan Adası” olmasına asla müsaade edilmeyecektir.

Osmanlı Devleti’nin bakiyesi olan Kıbrıs’ın yegâne güvencesi Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’dir. Bu meyanda Türkiye, Kıbrıs Türk halkı üzerindeki tarihî ve kültürel sorumluluğunun bilinciyle ve uluslararası hukuktan kaynaklanan hak ve yükümlülükleri çerçevesinde, sadece Kuzey Kıbrıs’ın değil, tüm Ada’nın garantörü olarak Kıbrıs’ta ve Doğu Akdeniz’de barış ve huzura katkı sağlamaya devam edecektir.

Kıbrıs’ta umutların yeniden yeşerebilmesi için evvela Rumların Ada’nın gerçeklerine inanmış olmaları ve ikiyüzlü diplomasiyle dünya kamuoyunu aldatmaktan vazgeçmeleri gerekmektedir. Türkiye’nin ise, Rum-Yunan şantajlarına boyun eğmeden dik duruşunu devam ettirmesi, uluslararası anlaşmalardan kaynaklanan hak ve yetkilerinden asla taviz vermemesi büyük önem arz etmektedir. Bu anlamda, GKRY’nin Doğu Akdeniz’deki tek yanlı doğalgaz arama çalışmaları uluslararası hukuka aykırıdır. Zira Kıbrıs Türk halkının Ada üzerinde, Rumlarla eşit siyasi ve ekonomik hakları vardır ve iki halkın ortak iradesi olmadan yürütülen tüm çalışmalar hukuka aykırı olacaktır.

Nihayet bilinmelidir ki Kıbrıs meselesi sonsuza dek masada kalamaz. Zira Kıbrıs Türk halkına uygulanan ağır izolasyonlar ve yıkıcı ambargolar insanlık dışıdır ve sürdürülebilir bir durum değildir. Rum-Yunan tarafının Kıbrıs Türk toplumuna yönelik bu haksız ve insafsız tutumları karşısında Anavatan Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin sabrı tükenmek üzeredir. Bu nedenle, makul bir süre içerisinde, Kıbrıs’ta adil, kapsamlı ve kalıcı bir çözüme ulaşılamadığı takdirde -ki gerçekleşmesi mümkün görünmemektedir- Rumların uluslararası kamuoyunu aldatma girişimlerine bir son verip mevcut statünün devamını, yani KKTC’nin uluslararası toplum tarafından tanınmasını sağlamanın en doğru yol olacağını da tüm tarafların dikkatine sunmak isteriz.

https://www.turkocaklari.org.tr/yazar/nejat-cogal/son-gelismeler-isiginda-kibris-a-bakis-9481

Rauf Denktaş’ın Anısına – Nejat ÇOĞAL – Türk Ocakları

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 1. Cumhurbaşkanı, Devlet Kurucusu, Millî Kahraman, Baş Mücahit ve Millî Kıbrıs Davası’nın yılmaz savunucu Merhum Rauf Denktaş’ı, vefatının 7. yıldönümünde rahmetle anıyoruz. 13 Ocak 2012 tarihinde vefat eden Rauf Denktaş, Kıbrıs Türk Federe Devleti’ni kurduğu günde (13 Ocak 1975) vefat etmiştir. Ömrünü Kıbrıs Türklüğünün bağımsızlık mücadelesine adayan bu millî kahraman, Anavatan Türkiye’ye daima bağlı kalmış; halkı için verdiği mücadelede Türkiye’nin ve Türk milletinin menfaatlerine halel getirmemek için azami gayret sarf etmiştir. “Türkiye olmadan cennete bile girmem.” sözleriyle, Anavatan’a bağlılığını ifade eden Denktaş, İngiliz Koloni İdaresi altında yaşayan Kıbrıs Türk Toplumu’nu, kendi Devlet çatısı altında, kendi ülke topraklarında egemenliğini kullanan, bağımsız Kıbrıs Türk Halkı’na dönüştürmüştür.

Ömrünü Kıbrıs Davası’na adayan Rauf Denktaş, Dr. Fazıl Küçük’ün yanında mücadele vermek üzere savcılık görevinden istifa etmesinin ardından, 1957 yılında Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu Başkanlığına seçilmiş ve aynı yıl, Rumların terör saldırılarına karşı Kıbrıs Türk Halkı’nı savunmak üzere Türk Mukavemet Teşkilatının kurulmasına katkı sağlamış; 1959 Zürih ve Londra Anlaşmalarının hazırlanmasında önemli rol oynamış; 1964 yılında Makarios tarafından “Ada’da İstenmeyen Adam” ilan edilerek Kıbrıs’a girişi yasaklanmış; 1967 yılında Rum Yönetimi tarafından tutuklanarak hapse atılmış; 1968 yılında Glafkos Klerides’le birlikte ilk toplumlararası görüşmeleri başlatmış; 1970 yılında Kıbrıs Türk Cemaat lideri seçilmiş; 1975 yılında Kuzey Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin kuruluşunu ilan etmiş ve ilk Devlet Başkanı seçilmiş; 1977’de Makarios’la Doruk Anlaşması’nı imzalamış; 1983’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni ilan etmiş ve ilk Cumhurbaşkanı seçilmiş; 1980’li yıllarda BMGS Perez De Cuellar, 1990’lı yıllarda BMGS Butros Gali ve 2000’li yılların başlarında BMGS Kofi Annan aracılığında yapılan zorlu çözüm müzakerelerine katılmış ve nihayet dört dönem yürüttüğü KKTC Cumhurbaşkanlığı görevini, 2005 yılında yapılan seçimlere katılmayarak Mehmet Ali Talat’a devretmiştir.

Kıbrıs Davası ile ilgili onlarca kitabı yayımlanan Rauf Denktaş, hayatı boyunca Kıbrıs Türk Halkı’nın uluslararası toplumda onurlu ve saygın bir yer edinmesi için mücadele etmiştir. Anavatan Türkiye ilişkilerini büyük bir incelikle ve dengeli bir üslupla yürütmüş, Kıbrıs Türk Halkı’nın hızla demokrasiye geçişini sağlamış, uluslararası toplumda büyük bir saygınlık kazanmış ve hayatının sonuna kadar uyarma, aydınlatma ve yol gösterme görevini yerine getirmiştir. Nihayet kurucusu olduğu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni, Kıbrıs Türklüğüne emanet etmiştir.

Kuşkusuz, Kıbrıslı Türklerin koloniden bağımsız devlete ulaşması kolay olmamıştır. Kıbrıs Türk Halkı’nın bu bağımsızlık mücadelesinde büyük acılar çekilmiş; Rumların acımasız saldırılarından, uluslararası toplumun çifte standartlı tutumlarına kadar geniş bir yelpazede

mücadele verilmiştir. Bu mücadelede, Türk Milleti her zaman Kıbrıs Türk Halkının yanında olmuş, zaman zaman Türkiye’nin müdahale girişimleriyle Rum katliamlarının önüne geçilmiş ve nihayet 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı ile Ada’da kalıcı bir barış ve huzur ortamı sağlanmıştır. İşte bu zorlu mücadele yıllarında, Kıbrıs Türklüğüne Dr. Fazıl Küçük ve Rauf Denktaş gibi önderler yol göstermiştir. Bu noktada, Merhum Rauf Denktaş’ın ömrünü adadığı, Kıbrıs Türk Halkı’nın bağımsızlık mücadelesinden kısaca bahsetmekte yarar bulunmaktadır:

Esasen, Kıbrıs Türklüğünün mücadelesi, bir varlık-yokluk yani ölüm-kalım mücadelesiydi. 1963-1974 yılları arasında, Rumların acımasızca yürüttüğü, Türkleri Ada’dan kovma ve etkisiz hâle getirme şeklinde özetleyebileceğimiz tedhiş politikası sonucunda, Kıbrıslı Türkler, Ada’nın %3’ü kadarlık bir kısmına sıkıştırılmış ve âdeta yok olma noktasına getirilmişti.

Rum mezalimi altında büyük acılar çeken, birlikte barış içinde yaşama arzularını müteaddit defalar ortaya koymalarına rağmen, komşuları Rumlardan olumlu karşılık bulamayan ve üstelik uluslararası toplumdan tecrit edilerek yaşam alanları daraltılan Kıbrıslı Türklerin yalnızlığı ve uğradığı haksız muameleler, Kıbrıslı Türklerin kolektif hafızasına, âdeta kazınmıştır. Ada’yı tümüyle “Helenleştirmek” için; İslamiyet’e imanla, Türk diline, gelenek ve göreneklerine inatla bağlı olan Kıbrıs Türklüğünü ortadan kaldırmak gerektiğine inanan “enosis” hayalperestlerinin acımasız terör saldırıları karşısında millî bilinci gelişen Kıbrıs Türkleri, Türkiye’nin de soydaşlarına sahip çıkmasıyla birlikte kültürel, sosyal ve siyasal kimliklerini muhafaza etmek anlamında ciddi bir direnç noktası yakalamışlardır. Kıbrıslı Türkler, 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti ile nihayet, 82 yıl süren İngiliz sömürge yönetiminden kurtulmuşlar ve Türkiye’nin etkin ve fiilî garantisi altında, Rumlarla ortak bir devlet çatısı altında, egemenliklerini kullanmaya başlamışlardır.

Fakat çok geçmeden Kıbrıslı Türkler, ortak devlet mekanizmasından kovulmakla kalmamışlar; uğradıkları katliamlar ve sürgünlerle, yüzyıllar boyunca birlikte yaşadıkları Rumlar tarafından âdeta sırtlarından bıçaklanmışlardır. Yunanistan tarafından desteklenen Rum Millî Muhafız Ordusu ve EOKA-B terör örgütünün öncülüğünde gerçekleştirilen 1963–1964 katliamları, 1967 buhranı ve 1974 Rum terör saldırıları karşısında savunmasız kalan Kıbrıslı Türkler; çocuk, kadın denmeden acımasızca öldürülmüş; evlerinden ve köylerinden sürülmüş ve bir toplumun hafızasına, asla unutulmayacak kötü izler bırakılmıştır. Rumların komşuları olan Türklere yaşattıkları bu acı olaylar, Kıbrıs’ta iki toplumun artık birlikte bir arada yaşama şansını tamamen ortadan kaldırmış ve 1974 yılına gelindiğinde bu gerçeğe dayalı olarak, Kıbrıslı Türkler de kendi siyasi örgütlenmelerini önemli ölçüde tamamlamışlardır.

Yunan Cuntası’nın Kıbrıs’ta “enosis”i gerçekleştirme ve kuşatma altına aldıkları Kıbrıslı Türkleri yok etme aşamasına geldikleri bir sırada, Türkiye’nin, Garanti Anlaşması’ndan kaynaklanan yetkisini kullanarak düzenlediği Kıbrıs Barış Harekâtı, Kıbrıs Türk Toplumunu, âdeta uçurumun kenarından çekip kurtarmıştır. Kıbrıs Türk Toplumunu korumak ve Ada’da anayasal düzeni yeniden sağlamak amacıyla gerçekleştirilen Barış Harekâtı, aynı zamanda darbeci Sampson Hükûmeti’ni ve onun destekçisi Yunan Cuntası’nı devirmiş; böylece Yunanistan halkına da demokrasiyi hediye etmiştir. Zaten Rumların zorlamalarıyla birbirinden Kuzey ve Güney olarak fiilen ayrılmış bulunan her iki toplum, Kıbrıs Barış Harekâtı’nın ardından doğal olarak sınırlarını da belirginleştirmiştir. Kıbrıslı Türkler, zaten yoğun olarak yaşadıkları kuzey bölgelerinde, Türkiye’nin de garantörlüğü ve desteğiyle huzurlu ve güvenli bir ortamda yaşamaya başlamışlardır. Ada’nın fiilen ikiye bölünmesinin asıl nedeninin, esasen 1974

Barış Harekâtı değil, Rumların Türklere karşı uyguladıkları katliam ve sürgün politikaları olduğunu da burada belirtmemizde yarar bulunmaktadır.

Sonuç olarak Rumların, savunmasız Kıbrıslı Türkleri evlerine ve köylerine aylarca hapsedip onlara katliam uyguladıklarında ve nihayet evlerinden, topraklarından göçe zorladıklarında, soydaşlarının imdadına Türkiye yetişmiştir. Kıbrıs Türk Halkının Lideri Rauf Denktaş, Anavatan Türkiye’nin bu fedakâr tutumunu her zaman takdir etmiş; Türk askerinin Ada’ya yerleşmesi ve ilelebet burada kalması için de her türlü çabayı sarf etmiştir. Kıbrıslı Türklerin kendi egemenlikleri altında, barış ve huzur içinde yaşayabilmelerinin tek güvencesinin Türkiye olduğuna inanan ve bunu her fırsatta dile getiren Denktaş, vefatının ardından kendi eseri olan KKTC’yi de yine Türkiye’ye, Türk milletine emanet etmiştir. Evet, Türk Milleti, uğruna şehitler verdiği bu emaneti ilelebet muhafaza edecektir.

Bu vesileyle, Kıbrıs meselesinin millî bir davaya dönüşmesinde çok önemli katkıları olan büyük lider Dr. Fazıl Küçük ile örgütlenmenin ilk aşaması olan Federasyon’un ilk Başkanı Faiz Kaymak’ı da rahmetle anıyoruz.

KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, 2003 yılında, Kıbrıs Şehitliği’nde yaptığı bir konuşmada, Türkiye’nin etkin ve fiilî garantisinin kaldırılması hâlinde yaşanacakları şöyle özetlemektedir: “…Anadolu dağlarına bakarak ağlayacağız, şehitlerimizi yine gizli gizli gömeceğiz. Kaçacak yer arayacağız, ama bulamayacağız.” Anavatan Türkiye’nin vazgeçilmez önemini bu şekilde ifade eden Merhum Rauf Denktaş, sadece Kıbrıslı Türklerin değil, tüm Türk Dünyasının kahramanı idi. Allah rahmet eylesin…

https://www.turkocaklari.org.tr/yazar/nejat-cogal/rauf-denktas-in-anisina-9229

Nejat ÇOĞAL *

Avrupa Birliği, Türkiye’nin tam üyelik katılım sürecini Kıbrıs ipoteği altına almış bulunmaktadır. Brüksel, Güney Kıbrıs’ı tek taraflı olarak bünyesine alarak, Kıbrıs Meselesini içinden çıkılmaz hâle getirmiştir. Geldiğimiz noktada ise, haksız bir şekilde üye yaptığı Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ni (GKRY) resmen ve fiilen tanıması için Türkiye’ye ağır baskılar uygulamaktadır. Avrupa Birliği’nin, 2004 yılında, uluslararası anlaşmalar hilafına Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ni Birliğe dâhil ederken göz ardı ettiği “Birliğin Kurucu İlkelerini”, Türkiye söz konusu olunca gündeme getirmesi ise manidardır. Zira, Güney Kıbrıs’ın güya tüm Ada’yı temsilen AB üyesi yapılmasıyla hem uluslar arası anlaşmalar (Zürih ve Londra Anlaşmaları) ve hem de AB’nin “komşularıyla problemli olan (sınır sorunları olan) ülkelerin AB’ye üye olamayacağı” kuralı çiğnenmiştir. Ne var ki Kıbrıs’ta çözüm “AB’nin kurucu ilkelerine” göre değil, “Ada’nın gerçekleri temelinde ve uluslar arası hukuka uygun bir şekilde” gerçekleşecektir. Brüksel’in 2004’te yapılan yanlışı düzeltmek yerine, bu yanlışa dayanarak Türkiye’nin AB sürecini engellemeye çalışması, tam anlamıyla bir çifte standarttır.

Kıbrıs meselesinin AB platformuna taşınarak bu kanaldan Rumlar lehine bir çözüme ulaşılması senaryosu, GKRY’nin 1990 yılında Avrupa Topluluklarına tam üyelik başvurusu ile start almıştı. Aslında Rumların AB süreci, tamamen yasadışı kazanımlar elde edebilme umuduyla başladı diyebiliriz. 1980’lerin sonunda Yunanistan Başbakanı Andreas Papandreou Kıbrıs Rum liderliğini, AB üyeliği için ikna etmeyi başarmış ve senaryo uygulamaya geçirilmişti. Bu şekilde, Rum/Yunan tarafı, Türkiye’nin ileride muhtemel AB tam üyelik başvurusundan ve tam üyelik sürecinden azami ölçüde yararlanılacaktı. Kısaca, Türkiye’nin Avrupa perspektifi istismar edilecekti. Nitekim, 2005 yılında Yunanistan, Türkiye-AB Gümrük Birliği sürecinin başlatılabilmesi için GKRY ile müzakere tarihi verilmesini şart koşmuş ve bu şantajı karşılığında istediğini almıştı.

İşte bu beklentilerle başlatılan GKRY’nin AB üyelik süreci taraflar arasında ciddi tartışmalara kaynak teşkil etmiştir. Türkiye 1959 Zürih ve Londra Anlaşmalarına aykırı olacağı iddiasıyla bu başvuruya karşı çıkmıştır. Rumlar her defasında Yunanistan’ın da desteğiyle Türkiye’nin itirazlarını bertaraf etmeyi ve hatta adım adım ilerlemek suretiyle 2004 yılında AB’ye tam üye olmayı başarabilmişlerdir. Ne var ki Rum/Yunan tarafının bu başarısı bugün AB için ciddi bir hata, Türkiye için ise talihsiz bir gelişme olarak değerlendirilmektedir. Geldiğimiz noktada Rumların AB üyeliği, hem Türkiye-AB ilişkilerinin ve hem de Doğu Akdeniz’deki barış ve istikrar ortamının temellerine atılmış bir dinamit misali, birçok krizin başlıca sebebi olarak gündemi meşgul etmektedir.

.                                                      .                    

* Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, İstihbarat Daire Başkanı. Araştırmacı-Yazar.

2004 yılında, Kıbrıs Türk Halkının Annan Planına “evet”, Kıbrıslı Rumların “hayır” demesine rağmen, üstelik de Birliğin prensiplerini çiğnemek uğruna, Kıbrıs Rum Kesimi’nin tüm Ada’yı temsilen AB üyesi yapılması büyük bir hata olmuştur. Yunanistan’ın 2004 yılındaki genişleme dalgasını veto etme şantajına boyun eğen (boyun eğmiş gibi görünen) Brüksel, uluslar arası anlaşmaları da çiğnemekten geri kalmamıştır. Rumların haksız bir şekilde AB üyesi yapılması esasen Ada’da devam etmekte olan kapsamlı çözüm sürecini de baltalamış bulunmaktadır. AB üyesi olmanın ve uluslar arası camiada meşru Kıbrıs hükümeti olarak tanınıyor olmanın verdiği rahatlıkla hareket eden Rumların adil ve kapsamlı bir çözüme yanaşmalarını beklemek nafiledir.

Kuşkusuz Kıbrıslı Türkler, Kıbrıslı Rumlarla yapılacak kabul edilebilir bir ortak çözüm çerçevesinde AB üyeliğini desteklemişlerdir. Fakat, Kıbrıslı Rumların, Kıbrıslı Türklerle bir anlaşmaya varmadan AB üyeliğine kabul edilmesi, esasen Kıbrıslı Türklere, Türkiye ile birleşmekten başka bir alternatif bırakmamıştır.[i] 

Peki, GKRY’nin AB üyeliği yasal mıdır? Rumların AB üyeliği 1959 Londra ve Zürih Anlaşmalarına, 1960 Garanti Anlaşması’na ve 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına aykırı değil midir? Hatta, AB’nin temel prensipleri ihlal edilmemiş midir? AB’nin bu üyelikten ne gibi bir çıkarı olmuş ya da bu üyelik AB’ye nelere mal olmuştur? Bu bölümde bu konuları irdelemeye çalışacağız. Bu bölümün hazırlanmasında, milletlerarası camiada geniş kabul gören, tanınmış uluslar arası hukukçu Professor Maurice H. Mendelson’un görüşlerinden de yararlandığımızı belirtmekte fayda bulunmaktadır.[ii]

1990 yılında GKRY, ‘Kıbrıs Cumhuriyeti’ adıyla AB’ye üye olmak için başvurdu. 1993 yılında, Avrupa Komisyonu, bu başvuru hakkında olumlu görüş belirten bir rapor yayınladı. Bu dönemde AB Komisyonu, Kıbrıs Rum otoritelerinin tüm Ada veya tüm Ada nüfusu adına konuşmaya yetkisi olmadığı yönündeki KKTC’nin itirazını da reddetti. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi de KKTC’nin, Ada’da ayrı bir devlet oluşturulduğu yönündeki başvurusunu reddetmiş ve Avrupa Birliği, BMGK’nin bu görüşünü takip etme ihtiyacını duymuştur.

1925’ten 1960 yılına kadar Kıbrıs, İngiliz Kolonisi olarak kalmıştır. 1959 yılında, Türk ve Yunan hükümetleri bir araya gelerek, Kıbrıs’taki iki toplumun liderlerinin de onayını almak suretiyle bağımsız bir Kıbrıs hükümetinin ana prensipleri üzerinde anlaşmaya varmışlardır. İki toplumun karşılıklı şüpheleri ve özellikle de nüfusu az olan Kıbrıs Türk Toplumunun güvenlik endişelerini gidermek bakımından çok sayıda güvenlik tedbirleri anayasaya yerleştirildi. Bunlar anayasanın değiştirilemez maddeleriydi ve dışişleri konusunda alınacak birçok kararlarda olduğu gibi belli konularda her iki topluma da veto hakkı veriyordu.

Uluslar arası alanda Kıbrıs’ın bağımsızlığını kazanmasıyla birlikte üç temel anlaşma üzerinde mutabakata varıldı; İttifak Anlaşması, Kuruluş Anlaşması ve Garanti Anlaşması. İttifak anlaşması ortak savunma ve Ada’da konuşlanacak Türk ve Yunan Askeri konusunu düzenlemekteydi. Kuruluş Anlaşması esas olarak Ada’daki İngiliz egemen üslerinin elde tutulmasıyla ilgiliydi. Bizim konumuzu ilgilendiren anahtar Anlaşma, Garanti Anlaşması’dır.

Garanti Anlaşması; “Kıbrıs Cumhuriyeti bir taraf ve Yunanistan, Türkiye ve İngiltere diğer taraf” ifadesiyle başlamaktadır.

“MADDE 1. Kıbrıs Cumhuriyeti, kendi bağımsızlığını, toprak bütünlüğünü ve güvenliğini devam ettirmeyi ve anayasaya saygıyı güven altına almayı üstlenir. (taahhüt eder)

Kıbrıs Cumhuriyeti, ayrıca tümüyle veya bir bölümüyle herhangi bir devlet ile hiçbir şekilde siyasi veya ekonomik bütünleşmeye girmeyeceğini taahhüt eder. (sorumluluğunu yüklenir)

Kıbrıs Cumhuriyeti, bu maksatla adanın gerek birleşmesini, gerekse taksimini doğuracak doğrudan doğruya (direkt olarak) veya dolaylı olarak gerçekleştirmeye yardımcı ve teşvik edici tüm hareketleri yasaklar.

MADDE 2. Yunanistan, İngiltere ve Türkiye, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin 1’nci maddede belirtilen taahhütlerini kaydederek, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını, ülke bütünlüğünü, güvenliğini ve anayasanın temel maddeleri ile oluşan durumu (state of affairs) tanırlar ve garanti ederler.

Yunanistan, İngiltere ve Türkiye, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin diğer herhangi bir devlet ile gerek birleşmesini. gerekse Ada’nın taksimini doğrudan doğruya, veya dolaylı olarak gerçekleştirmeye yardım ve teşvik edici bir amacı olan tüm hareketleri kendi yetki ve ilgileri oranında önlemeyi üstlenirler. “

Burada belirtilmesi gereken ilk husus Garanti Anlaşması’nın hâlâ yürürlükte olduğudur. Bazı akademik yorumcular Anlaşmanın geçerliliğini sorgulamaktadırlar. Ancak, taraflardan hiçbirisi böyle bir pozisyona girmemiştir. Yani taraflardan hiçbirisi Anlaşmanın geçersiz olduğunu ya da sona erdiğini iddia etmemiştir. Yine taraflardan hiçbirisi, bazıları öyle bir eğilim içinde olsalar bile Anlaşmayı sona erdirecek diplomatik (resmi) bir adım atmamıştır. BMGK de böyle bir pozisyon içine girmemiştir. Tüm bunlar göstermektedir ki Garanti Anlaşması hâlâ yürürlüktedir.

Hukuki olarak hâlâ geçerli olan 1960 düzenlemeleri, bir başka deyişle Garanti ve İttifak Anlaşmaları, Kıbrıslı Türkler için Lozan Anlaşması statüsündedir. 1963-1974 tarihleri arasında Ada’da yaşanan acı olaylar dikkate alındığında, Kıbrıs Türk Halkı, kendisi açısından tek güvenilir garantinin Türkiye’nin etkin güvencesi olduğuna inanmaktadır. Aslında Garanti Anlaşmasında öngörülen garanti, sadece üçüncü devletlere karşı değil, öncelikle Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kendisine karşı öngörülmüştür. Çünkü yıkılmak için bir devlet kurmak istenmemiştir. Bu yüzden Garanti Anlaşmaları, kural olarak muayyen bir süre için değil, sürekli geçerli olmak üzere akdedilmiştir. Dolayısıyla Garanti Anlaşmalarının karakteri, tamamen “süreklidir” ve tabiatı gereği “çekilme veya fesih” imkânı yoktur. Ayrıca, Kurucu Anlaşmalarla Garanti Anlaşması’nın birbirinden bağımsız olarak mütalaa edilmesi mümkün değildir. Yani, 1960’ta Ada’da kurulan sistem ya bütünüyle uygulanacak ya da bütünüyle geçersiz kılınacaktır. GKRY’nin bugün Kurucu Anlaşmaların geçerliliğini koruduğunu iddia etmesi, Ada’nın tümü üzerinde hak iddia etme gayretlerinin bir sonucudur. Ancak Kurucu Anlaşmalar 1963’ten itibaren Rumlar tarafından ihlâl edilmiş, bu da 1960 yılında kurulan devletin sonunu getirmiştir. Buna karşın 1960 tarihli anlaşmaların ihlâli paralelinde ortaya çıkan gelişmeler, 1960’ta kurulan devletin yıkıldığını ve onun yerine iki yeni devletin doğduğunu ortaya çıkarmıştır.[iii]

Öte yandan, orijinal Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının, Ada’da vukuu bulan birçok yıkıcı olaylara rağmen hâlâ yürürlükte olup olmadığı hususu bir başka tartışma konusu olarak karşımıza çıkmaktadır. Kıbrıs Rum tarafı, fiili statünün bir gereği olarak Anayasanın sadece bazı bölümlerinin uygulanabilir olduğunu ve bazı bölümlerinin uygulanmasının ise imkânsız olduğunu iddia etmektedir. Ne var ki bu görüş birçok soruyu da beraberinde getirmektedir ve bu bakımdan kabulü imkânsız görünmektedir. Zira 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası değiştirilemez maddeleriyle bir bütündür ve kısmen uygulanma imkânı da bulunmamaktadır.

Kaldı ki bu Anayasa normal-ulusal bir anayasa niteliği taşımamaktadır. Yani bu anayasa, uluslar arası hukuk çerçevesinde ve bazı dış devletlerin müdahalesiyle hazırlanmış olağanüstü bir anayasadır. 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti hem ulusal ve hem de uluslar arası uzlaşmanın bir neticesidir. Garanti Anlaşmasıyla ve dolayısıyla Anayasa’nın temel maddeleriyle hem Kıbrıs ve hem de Garantör Devletler Ada’da oluşturulan fiili statüyü muhafaza etmeyi taahhüt etmişlerdir.

Nitekim, Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’nın 50. Maddesinin 1. Fıkrası şöyledir;

“Cumhur Başkanı ve Cumhur Başkan Muavini, Temsilciler Meclisinin aşağıdaki konular ile ilgili herhangi bir kanun veya kararına veya onun herhangi bir kısmına karşı kesin veto hakkına, ayrı ayrı veya müştereken, sahiptirler:-

(a) Yunanistan Krallığının ve Türkiye Cumhuriyetinin ikisinin birden katıldığı milletlerarası teşekküller ve ittifak anlaşmalarına Cumhuriyetin katılması müstesna olmak üzere, dışişleri;

…”

Kısaca, Ada’daki her iki Toplum da Kıbrıs’ın uluslar arası örgüt üyeliğine karşı ayrı ayrı veto hakkına sahiptir. Taraflar bu veto hakkını ancak Türkiye ve Yunanistan’ın birlikte taraf ya da üye olmadıkları uluslar arası örgütlere üyelik için kullanabileceklerdir. AB de işte böyle örgütlerden bir tanesidir. Anayasa’nın 50. Maddesinin 1. Fıkrası (a) bendi ve Garanti Anlaşması’nın 1. Ve 2. Maddesi açık hükümler içermektedir. Garanti Anlaşması’nın 1. Maddesinin 2. ve 3. Paragraflarını bu noktada tekrar hatırlamakta yarar bulunmaktadır;

“Kıbrıs Cumhuriyeti, ayrıca tümüyle veya bir bölümüyle herhangi bir devlet ile hiçbir şekilde siyasi veya ekonomik bütünleşmeye girmeyeceğini taahhüt eder. (sorumluluğunu yüklenir)

Kıbrıs Cumhuriyeti, bu maksatla adanın gerek birleşmesini, gerekse taksimini doğuracak doğrudan doğruya (direkt olarak) veya dolaylı olarak gerçekleştirmeye yardımcı ve teşvik edici tüm hareketleri yasaklar.”

Görüldüğü üzere, Kıbrıs’ın başka herhangi bir devletle doğrudan veya dolaylı birleşmesini hedef alan faaliyetlerde bulunması da Garanti Anlaşması ile yasaklanmış olup bu yasak garantör güçlerin taahhüdü altına alınmıştır. Bu da göstermektedir ki yasağı getirenler enosis’i yani Kıbrıs’ın Yunanistan’la birleşmesi tehlikesini göz ardı etmemişlerdir. Bununla birlikte, Anlaşmanın “Yunanistan’la birleşmeden” değil “herhangi bir devletle(devletlerle) birleşmeden” bahsettiğini, bu anlamda Kıbrıs’ın Türkiye ile birleşmesinin de yasaklanmış olduğu hususu burada belirtilmelidir.

Rum tarafını destekleyen birleşik görüşe göre AB üyeliği, Yunanistan ile enosis’i teşkil etmek anlamına gelmemektedir. Ancak burada dikkate alınması gereken husus şudur ki Garanti Anlaşması sadece enosis’i yasaklamamaktadır. Bu yasak çok daha geniş bir çerçevede ele alınmak durumundadır. Tekrar hatırlatmak gerekirse, Garanti Anlaşması, Kıbrıs’ın dolaylı ya da direkt, ekonomik ya da siyasi, kısmen ya da tamamen başka herhangi bir devletle birleşmesini veya bu birleşmeyi amaçlayan faaliyetlerde bulunulmasını yasaklamaktadır. Yani, yasaklama sadece Türkiye ve Yunanistan’la sınırlı değildir. Mesela, Kıbrıs’ın Malta ile birleşmesi de Garanti Anlaşmasıyla yasaklanmış bulunmaktadır. Ayrıca, Anlaşmada yer alan “any state” ifadesi çoğul bir anlam içermekte yani birden fazla devleti kastetmektedir. Buradan çıkan sonuç şudur ki herhangi bir devletle birleşme yasağı, birden fazla devletle birleşme yasağını da içerir ki Avrupa Birliği birden fazla devletin oluşturduğu bir birliktir.

Bir an için Anlaşmadaki “state” ifadesinin tekil bir anlam ifade ettiğini düşünsek bile -ki burada bu devlet Yunanistan olacaktır- durum yine de değişmeyecektir. Zira Anlaşma sadece Yunanistan’la tam bir siyasal birleşmeyi yani enosis’i yasaklamamaktadır. Yasak aynı zamanda ekonomik de olsa Yunanistan’la kısmi birleşmeyi de kapsamaktadır. Böylesi bir birleşme dahi Yunanistan’la direkt ya da dolaylı, kısmi ya da tamamen ekonomik ya da siyasi birleşmek anlamına gelecektir ki bu da Anlaşmayla yasaklanmıştır. Kıbrıslı Rumların AB üyeliği ile birlikte, GKRY-Yunanistan arasındaki bağ daha da kuvvetlenmiştir. Elbette Yunanistan’ın Fransa’yla veya İngiltere’yle de bağları bulunmaktadır. Fakat gerçekçi olmak durumundayız. Zira Kıbrıs Rum nüfusunun Yunanistan’la dil, din, tarih, kültür ve siyasi duyarlılık bakımından çok yakın bir ilişkisi mevcuttur.

GKRY Lideri Glafkos Klerides’in (3 Haziran 1997 tarihli Rum basınına yansıyan) “Cumhuriyet’in AB üyeliği, hedefi doğrultusunda atılmış tamamen kozmetik bir adımdır.” şeklindeki açıklaması, Rumların gerçek niyetini göstermesi bakımından anlamlıdır. Yine, Yunanistan Başbakanı Kostas Simitis’in, Rumların AB’ye katılım sözleşmesinin imzalanmasının hemen ardından 18 Nisan’da Kıbrıs Rum Kesimi’ni ziyaretinde, “Enosis’i başardık” demesi, Rum/Yunan tarafının AB üyeliğinden ne beklediklerini açıkça ortaya koymuştur.

Diğer taraftan, AB diğer uluslar arası örgütlerden farklılık arz etmektedir. Mesela, Uluslararası Telekomünikasyon Birliği, gücü sadece telekomünikasyon alanıyla sınırlı uluslararası bir örgüttür. Fakat AB için durum başkadır. Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) nun Avrupa Topluluğuna (AT) ve nihayet Avrupa Birliği’ne dönüşmesi kuşkusuz tesadüfî değildir. Avrupa Birliği ismi bir ticari birliği, bir parasal birliği ifade etmektedir ki bunun siyasi birliğe dönüşmesi için çok gerekli adımlar zaten atılmış bulunmaktadır. AB Anayasası, Avrupa vatandaşlığı ve ortak savunma ve dış politika uygulamaları, siyasi birliği doğru atılmış çok ileri adımlardır. Kaldı ki AB, uluslarüstü (supranasyonel) bir yapıya sahip bulunmaktadır ve ulus devletler egemenlik haklarının bir kısmını Brüksel’e devretmiş durumdadırlar. Bu durumda, Kıbrıs’ın, kısmen dahi olsa bir devletler topluluğunun parçası olmadığını söylemek, herhalde abesle iştigal olacaktır.

Kaldı ki Garanti Anlaşması sadece başka devletlerle tam bir politik bütünleşmeyi değil, aynı zamanda kısmen dahi olsa ekonomik birleşmeyi ve bu amaca yönelik faaliyetleri de yasaklamış bulunmaktadır. İşte AB üyeliği, aynı zamanda ekonomik bir birleşmeyi de beraberinde getirmektedir.

GKRY’nin AB üyeliğinin yasal olduğunu iddia eden karşı görüşün ileri sürdüğü bir argüman da 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti’nin BM üyesi olması ve Yunanistan’ın da aynı zamanda BM üyesi olması ve dolayısıyla bu durumun AB üyeliğiyle aynı olduğunun ileri sürülmesidir. Ancak bu noktada şu husus dikkatlerden kaçmaktadır; bu konu 1960 Anlaşmaları hazırlanırken değerlendirilmiş ve Kıbrıs’ın uluslar arası örgütlere üye olabileceği hususu kabul edilmiştir. Bu durumda şu iki ana parametrenin özellikle ihmal edildiğini söyleyebiliriz; birincisi BM, uluslar arası Telekomünikasyon Birliği ve Dünya Sağlık Örgütü gibi organizasyonların gevşek birlikler olduğudur. AB gevşek bir organizasyon değildir. İkincisi, Kıbrıs’ın uluslar arası organizasyonlara üyeliğine ancak Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’nın temel maddelerinde düzenlenen iki şarttan bir tanesi karşılanırsa izin verilebilir. Birinci şart Türkiye ve Yunanistan’ın birlikte uluslar arası örgütün üyesi olmasıdır. Bu şartlar BM, Dünya Sağlık Örgütü ve UTB için sağlanmıştır. Bunlar için bir problem yoktur. Ancak bir diğer şart vardır ki o da GKRY’nin AB üyeliğini yasadışı kılmaktadır. Bu da, Kıbrıs’ın, Türkiye’nin üye olmadığı AB’ye katılma kararına karşı, Kıbrıs Türk Toplumunun yasal veto hakkına sahip olmasıdır. İşte GKRY’nin AB üyeliği sırasında Kıbrıslı Türklerin bu vetosu da dikkate alınmamıştır.

Öte yandan, Anayasa ve Kuruluş Anlaşması hükümlerine göre Kıbrıs garantör ülkelere, “en çok kayrılmış ülke” (most favoured nation” muamelesi yapmak zorundadır. Bu noktada GKRY’nin tüm Adayı ve dolayısıyla Kıbrıslı Türkleri değil sadece Kıbrıslı Rumları temsil ettiğini bir kez daha hatırlatmakta yarar bulunmaktadır. Farzedelim ki birleşmiş bir Kıbrıs Devleti AB üyesi oldu. Bu durumda dahi, Kıbrıs’ın Birlik üyesi olmayan Türkiye’ye en çok kayrılan ülke muamelesi yapması nasıl mümkün olabilirdi? Yani, Kıbrıs’ın Türkiye’den önce AB üyesi yapılması esasen Türkiye’nin uluslar arası anlaşmalardan kaynaklanan bir hakkını da ortadan kaldırmaktadır ki bu da Kıbrıs’ın AB ile kısmi birleşmesini (GKRY’nin AB üyeliği) yasadışı kılan bir diğer faktör olarak karşımıza çıkmaktadır.

Konuya biraz da AB prensipleri açısından bakalım. AB Kıbrıslı Rumları tek taraflı olarak üye yapmakla büyük hata yapmıştır ve bu hatalarını Merkel gibi bazı AB Liderleri ve siyasetçileri de daha sonra itiraf etmişlerdir. AB Kıbrıslı Rumları haksız bir şekilde üye yaparken bir yandan uluslar arası anlaşmaları yok saymış ve bir yandan da genişleme konusundaki en önemli prensibini yani “komşularıyla problemli olan (sınır sorunları olan) ülkelerin AB’ye üye olamayacağı” kuralını çiğnemiştir.

GKRY’nin 1990 tarihli tam üyelik başvurusunun ardından, 1993 yılında, AB Komisyonu, başvuru ile ilgili bir rapor yayınlamış ve bu raporda tümüyle Rumların perspektifi esas alınmıştır. Raporu kaleme alan Serge Abou, rapordan sadece bir ay önce AB Bakanlar Konseyi tarafından kabul edilen Kopenhag Kriterlerini dikkate almamıştır. Abou’nun fikirleri büyük ölçüde Kıbrıs Rum Hükümeti’nin görüşlerini yansıtıyordu ve Kıbrıs’ta siyasi istikrar olması gerektiği kuralını yok sayıyordu. Eğer Kıbrıs Rum Kesimi Kıbrıs Türk Kesimi ile yapılacak bir anlaşma üzerine Ada’da istikrar sağlayamıyorsa, bu, Kıbrıs’ın politik olarak istikrarsız olduğu anlamına gelmektedir. Eğer, Kıbrıslı Rumlar nüfuzları altında olduğunu iddia ettikleri topraklarda hükümet edemiyorlarsa, politik vaziyet istikrarsız demektir.[iv] 

Ayrıca AB, 2004 yılında Ada’da yapılan referandumda Annan Planı’na “evet” demeleri halinde Kıbrıslı Türklerin de Rumlarla birlikte AB üyesi yapılacaklarına dair söz vermiş ve fakat bu sözünde durmamıştır. Üstelik Plana “hayır” diyen Rumlar üye yapılırken, Kıbrıslı Türkler dışarıda bırakılmıştır. Kuşkusuz AB bu çifte standartlı tutumuyla Kıbrıs Meselesini içinden çıkılmaz hale getirmiş ve aynı zamanda büyük bir probleme de taraf olmuştur.

Kıbrıs Rum Kesimi’nin, güya tüm Ada’yı temsilen ve ‘Kıbrıs Cumhuriyeti’ adıyla, meşru Kıbrıs Hükümetiymiş gibi AB’ye alınması, Brüksel’in bir diğer yasadışı adımı olarak tarihe geçmiştir. Bu noktada Ada’nın tarihi gerçeklerinden kısaca bahsetmekte yara bulunmaktadır: 1960 Ortak Kıbrıs Cumhuriyeti 1963 yılında Rumlar tarafından yıkılmış ve Kıbrıslı Türkler bu devletin tüm mekanizmalarından kovulmuşlardır. Böylece, Ortak Kıbrıs Cumhuriyeti iki toplumlu, fonksiyonel federatif devlet niteliğini kaybetmiştir. Bu tarihten itibaren Kıbrıs Rum Devleti, tüm Ada’yı değil, sadece Kıbrıslı Rumları temsil etmektedir. Halen Ada’da iki ayrı halk ve iki ayrı devlet bulunmaktadır. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün ifadesiyle, “GKRY yarım bir devlettir”. Bu gerçek, BM çözüm planlarında ve bazı kararlarında da teyit edilmiştir.

Garantör devletler tarafından 30 Temmuz 1974 tarihinde kabul edilen Cenevre Deklarasyonu’nda şu iki husus teyit edilmiştir;[v]

1. Anayasal Hükümet artık mevcut değildir,
2. Kıbrıs’ta iki ayrı özerk yönetim vardır; biri Kıbrıs Türk, diğeri Kıbrıs Rum. Garanti ve İttifak Anlaşmaları BM tarafından tescil edilmiş uluslar arası anlaşmalardır. Yıllarca Kıbrıslı Türkler Ada’nın azınlık unsuru gibi değerlendirilmiştir. Ancak bu varsayım tamamen yanlıştır. Zira Kıbrıslı Türkler Rumlarla eşit haklara sahip olup bu hakları uluslar arası anlaşmalarla garanti altına alınmıştır. İngiliz Parlamentosu 1956 ve 1958 de olmak üzere iki defa, Kıbrıslı Türklerin self-determinasyon haklarının varlığını teyit etmiştir. Öyleyse, eğer Kıbrıslı Rumlar Yunanistan’la birleşmeye karar verebiliyorlarsa, neden Kıbrıslı Rumların Türkiye ile aynı şeyi yapma hakları inkâr edilmektedir?[vi]Kıbrıs Türk Halkı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) vasıtasıyla, kendi topraklarında egemenliğini kullanmaktadır. Ada’da her iki halk, eşit siyasi haklara sahiptir. KKTC toprakları, AB’nin iddia ettiği gibi sözde Kıbrıs Cumhuriyeti’nin etkin kontrolü altında olmayan toprakları değildir. Bu topraklar, Kıbrıs Türk Halkının öz vatanıdır. AB’nin bu gerçekleri görmezden gelerek, Kıbrıslı Rumları tüm Ada’yı temsilen üye yapmaları tarihi bir hata olmuştur ve Kıbrıslı Türkler için bir anlam ifade etmemektedir.  Netice olarak, Kıbrıslı Rumların “Kıbrıs Cumhuriyeti” adıyla AB’ye üye yapılması, yasa dışı bir hareket olmuştur. Buna göre;

1. Kıbrıslı Rumlar, Kıbrıslı Türklerin veto hakkını görmezden gelerek, “1959 Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Temel Yapısı’na Dair Zürih ve Londra Anlaşmaları”nın 8. Maddesi ile “1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’nın” 50. Maddesinin 1. Fıkrasını ihlal etmişlerdir.
2. Kıbrıslı Rumlar, Avrupa Birliği ile ve dolayısıyla Yunanistan’ın da dâhil olduğu 27 AB ülkesiyle birleşmek suretiyle, 1960 Garanti Anlaşması’nın 1. ve 2. maddeleri hilafına hareket etmiştir.
3. AB üyesi olan Garantör Ülkeler İngiltere ve Yunanistan, GKRY’nin tek taraflı AB üyeliğini veto etmeyerek (ya da izin vererek), Garanti Anlaşması’nın 2. Maddesini ihlal etmişlerdir.
4. Kıbrıslı Rumların AB üyeliği aynı zamanda, BM Güvenlik Konseyi’nin 649 (1990) sayılı Kararına da aykırılık teşkil etmiştir. Söz konusu Karar, mevcut durumu daha da kötüleştirecek adımlardan kaçınmaları için her iki tarafa da çağrıda bulunmaktadır.[vii] Garanti Anlaşması halen yürürlüktedir ve bu Anlaşmanın 2. Maddesine göre, Türkiye, İngiltere ve Yunanistan, Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’nın temel maddeleriyle oluşturulan düzeni korumayı garanti emişlerdir. Garantör Devletler ayrıca, Kıbrıs’ın başka herhangi bir devletle doğrudan ya da dolaylı olarak, kısmen veya tamamen, ekonomik veya siyasi birleşmesini veya bu birleşmeyi amaçlayan girişimleri yasaklamışlardır. Bu yasağı uygulamak bizatihi garantör devletlerin ödevidir. Ne yazık ki AB üyesi olan İngiltere ve Yunanistan, GKRY’nin tek taraflı AB üyeliğini veto etme yetkisi varken bu yetkilerini kullanmamışlar ve böylece uluslar arası anlaşmalardan kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmemişlerdir. Altına imza attıkları anlaşmayı ihlal eden bu ülkelerin, tarih önünde sorumlulukları bulunmaktadır.

[i] Michael STEPHEN, “The Cyprus Question”, Northgate Puplications, london, 2011, sf. 133.

[ii] Professor Maurice H. MENDELSON, “Why Cyprus Entry Into The European Union Would Be Illegal”, Proceedings of a panel discussion held at the Turkish Embassy in London, 8 November 2001. The Turkish Embassy, London, 2002.

[iii] Soyalp TAMÇELİK, “Kıbrıs’ta Güvenlik Stratejileri ve Kriz Yönetimi”, ODTÜ Yayıncılık, Ekim 2009, Sf. 149-151.

[iv] Christopher BREWIN, “Why Cyprus Entry Into The European Union Would Be Illegal”, Proceedings of a panel discussion held at the Turkish Embassy in London, 8 November 2001. The Turkish Embassy, London, 2002. Sf.12-14.

[v] Michael STEPHEN, a.g.e. sf. 51.

[vi] Ergün OLGUN, “Why Cyprus Entry Into The European Union Would Be Illegal”, Proceedings of a panel discussion held at the Turkish Embassy in London, 8 November 2001. The Turkish Embassy, London, 2002. Sf.40.

[vii] Michael STEPHEN, a.g.e. sf. 132.

Ağustos 2017 – Yıl 106 – Sayı 360

Nejat ÇOĞAL

Nejat ÇOĞAL

18.02.2018

Güney Kıbrıs Rum Kesimi’nde 4 Şubat 2018 tarihinde 2. turu yapılan başkanlık seçimlerini GKRY Lideri Nikos Anastasiadis kazandı. Katılım oranının %73 olduğu seçimlerin2. turunda oyların %56’sını alan muhafazakârların adayı, Muhafazakâr Demokratik Seferberlik Partisi’nin lideri Nikos Anastasiadis, yeniden Kıbrıslı Rumların lideri seçildi ve Güney Kıbrıs’ta 2. Anastasiadis dönemi başlamış oldu. Komünist Emekçi Halkın İlerici Partisi (AKEL) tarafından desteklenen, Solcuların adayı Dr. Stavros Malas ise 2. turda oyların %44’ünü alarak kaybetti.

Anastasiadis, seçimleri kazanır kazanmaz, ayağının tozuyla yaptığı zafer konuşmasında “Önceliğim, Kıbrıslı Türklerin hassasiyetlerine gözümü kapamadan, ülkemizin işgali konusunu ele almak olacak.” şeklinde açıklama yaptı. Göreve gelir gelmez, sözde işgalden bahsederek uzlaşmaz tutumunu devam ettireceğinin ilk sinyallerini veren Rum Lider, bu 2. Başkanlık döneminde nasıl bir tavır sergileyeceğinin de ilk işaretlerini vermiş oldu.

Esasen, Rum lider Anastasiadis bizi bugüne kadar hiç yanıltmadı. 16.02.2017 tarihinde Kıbrıs’ta yapılan görüşmelerde masadan kaçtı. Ani bir tavırla kapıyı çarpıp gitti. 2017 Haziran ayı sonlarında, İsviçre’nin Crans Montana kasabasında yaklaşık bir hafta devam eden Kıbrıs Konferansı, yine Anastasiadis’in uzlaşmaz tutumu nedeniyle başarısızlıkla sonuçlandı. Böylece, 50 yıldır sürdürülen ve Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum halklarının eşitliğine dayalı, federatif ortak bir devlet çatısı altında birleşmeyi hedefleyen çok sayıdaki başarısız çözüm girişimleri dizisine bir yenisi daha eklenmiş oldu.

Geldiğimiz noktada ise, GKRY Liderinin, seçimlerden hemen sonra İtalyan enerji şirketi ENI’nin doğalgaz arama faaliyetlerini Doğu Akdeniz’detek yanlı olarak ilan ettiği, sözde “Münhasır Ekonomik Bölge”ye kaydırma girişimi, yeni bir krizin kapısını aralamış oldu. Uluslararası anlaşmalara aykırı bir şekilde, tek taraflı doğalgaz arama teşebbüsleriyleDoğu Akdeniz’de tansiyonu yükselterek hukuk tanımaz tutumunu devam ettiren Anastasiadis için bu olay,ilk olmadığı gibi son da olmayacaktır.

Rum Lider böylece, Ada’da devam etmekte olan ve Güney’deki başkanlık seçimleri nedeniyle yaklaşık sekiz ay önce masadan kaçması nedeniyle akamete uğramış bulunan çözüm müzakerelerini, bundan sonraki süreçte de nasıl bloke edeceğini tüm dünyaya ilan etmiş oldu. Yani Anastasiadis, Kıbrıslı liderler arasında, önümüzdeki birkaç ay içerisinde tekrar kurulması muhtemel olan çözüm müzakere masasına, Türkiye’nin kırmızıçizgileri olan “garantörlük” ve “Ada’daki Türk Barış Kuvvetlerinin varlığı” konusunu masaya getirmeyi planlamaktadır. Oysa Türkiye’nin Kıbrıs üzerinde uluslararası anlaşmalardan kaynaklanan “garantörlük hak ve yetkisi” ile “Ada üzerindeki Kıbrıs Türk Barış Kuvvetlerinin varlığı” ve “Kıbrıs Türk halkının siyasi eşitliği” müzakere dahi edilemez. Türkiye ve Kıbrıs Türk tarafının bu konudaki hassasiyetini iyi bilen Rum/Yunan tarafı, müzakere masasını dağıtmak veya zamana oynamak gayesiyle Türkiye’nin kırmızıçizgilerinetekrar saldırmayı deneyecektir.

Kısaca, Güney Kıbrıs’ta değişen bir şey yok. Klasik Rum/Yunan politikaları, aynı şekilde devam edecek maalesef. Gelin şimdi hep birlikte, Güney Kıbrıs’ta 2. döneminibaşlatan Rum Lider Anastasiadis’i tanımaya çalışalım:

Uzlaşmaz tutumunu gelenek hâline getiren Rum Lider Anastasiadis, yakın geçmişte de benzeri siyasi krizlere imza atmıştı. 2013 yılı başında Başkan seçilen Nikos Anastasiadis,tam bir yıl süreyle KKTC Cumhurbaşkanı Eroğlu ile masaya oturmadı. Üstelik göreve gelir gelmez “Türkiye doğalgaza karışmasın, kapalı Maraş’ı bize iade etsin, o zaman AB’deki  vetomuzu kaldırmayı düşünürüz.” şeklinde açıklama yaparak uzlaşmaz tutumunu tüm dünyaya ilan etti.Anastasiadis, daha Rumlar AB’ye girmeden önce ne diyordu? “Kıbrıs-AB birleşmesini başarmak suretiyle, aynı zamanda Kıbrıs’ın Yunanistan’la birleşmesini de başarmış olacağız.” Yani, dolaylı ENOSİS…

Tam bir yıl süreyle müzakere masasından kaçan Anastasiadis, AB, ABD ve BM’nin başını çektiği uluslararası toplumun yoğun baskıları neticesinde KKTC Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu ile masaya oturmayı kabul etmişti. KKTC Cumhurbaşkanı Eroğlu ile birlikte 11 Şubat 2014 tarihinde bir “Ortak Açıklama”ya imza atan Rum Lider Anastasiadis, kısa bir süre sonra bu imzasını da inkâr etmişti. Yapılacak çözüm müzakerelerinin genel çerçevesini belirleyen ve Kıbrıslı Türklerle eşit statüde olacakları, iki toplumlu, iki kesimli federal bir ortak devleti öngören bu Mutabakat Zaptı, daha sonra Anastasiadis’in başına bela olmuştur.

Öyle ki 11 Şubat 2014’te attığı imzadan pişmanlık duyan Anastasiadis, 25 Temmuz 2014 tarihli “Liderler Görüşmesi”nde diplomatik bir skandala da imza atmıştır. Müzakere masasında kontrolünü kaybederek “Bugüne kadar kabul edilenler beni ilgilendirmez, sadece benim kabul edeceğim konular görüşülmeli, benim istediğim olacak.” diye bağırmış; gözlüğünü fırlatmış; sigara yakmış; masayı yumruklamış ve heyetini masada bırakıp gitmiştir. Böylece, daha önce Talat-Hristofyas ikilisinin anlaşmaya vardıkları konuları “yok saydığını” itiraf eden Rum Lider, içine düştüğü derin çelişkiyi de herkese göstermiş oldu. Zira 11 Şubat 2014’te KKTC Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu ile birlikte altına imza atıp tüm dünyaya ilan ettikleri ortak çözüm çerçevesinin, aynı zamanda Mehmet Ali Talat ile Dimitris Hristofyas’ın uzlaşmaya vardığı konular olduğunu çok iyi bilmekteydi.

25 Temmuz 2014 tarihinde yumrukladığı müzakere masasını terk edeceğinin ilk sinyalini de vermiş olan Anastasiadis, çok geçmeden, 9 Ekim 2014’te yapılması planlanan görüşmeden bir gün önce, yeni AB Komisyonu Başkanı Juncker’i de arkasına alarak ve Kıbrıs’ın sözde Münhasır Ekonomik Bölgesine Türkiye’nin savaş gemileri göndermesinibahane ederek barış görüşmelerine katılmayacağını açıklamıştır. Bu tarih itibarıylamasadan kaçan Anastasiadis’in geri dönmesi ise tam sekiz ay sürmüş ve nihayet Mayıs 2015’te KKTC’nin yeni Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ile görüşme masasına oturabilmiştir.

Ne var ki bu müzakereler de fazla sürmemiştir. Nitekim Rum lider,kısa bir süre sonra İstanbul’da yeni bir siyasi krize kapı aralamıştır. Rum Lider, KKTC Cumhurbaşkanı ile hem de İstanbul’da aynı masada yemek yemeyi kendine yedirememiş ve apar topar İstanbul’u terk etmiştir. Ardından da birkaç gün sonra Ada’da yapılacak olan ve önceden planlanmış bulunan Liderler buluşmasına katılmayacağını tek taraflı olarak açıklamıştır.

Nihayet, 16.02.2017 tarihinde Kıbrıs’ta yapılan görüşmelerde, Rum Lider bir kez daha masadan kaçmış v e ani bir tavırla kapıyı çarpıp gitmiştir. 2017 Haziran ayı sonlarında, İsviçre’nin Crans Montana kasabasında yaklaşık bir hafta devam eden Beşli Kıbrıs Konferansı da yine Anastasiadis’in uzlaşmaz tutumu nedeniyle başarısızlıkla sonuçlanmıştı. O tarihten bu yana Kıbrıs’ta çözüm müzakereleri askıya alınmış olupmüzakere sürecinin akıbeti meçhul görünmektedir.

Esasen Anastasiadis, yol açtığı tüm bu diplomatik krizlerle iç politikaya yönelik mesajlar vermiştir. Zira geçtiğimiz günlerde Güney’de Başkanlık seçimleri yapılmış ve Anastasiadis ikincikez seçimleri kazanmıştır. Bütün Rum Liderler, seçim öncesinde mütemadiyen aynı tavrı sergilemektedirler. Yani, Kıbrıslı Türklerle eşit statüde olacakları bir çözümü reddetmek, müzakere masasını sudan bahanelerle terk etmek, Türk tarafını uzlaşmazlıkla suçlamak, Ada’nın güya tek meşru hükûmetiymiş gibi davranmak, Türkiye’nin AB katılım sürecini bir koz olarak kullanmaya çalışmak, Türkiye’yi uluslararası platformlarda köşeye sıkıştırmak gibi klasik Rum taktiklerine başvurmuşlardır.

Oysa Akıncı ve Anastasiadis, 2016’yı “çözüm yılı” olarak ilan etmişlerdi. Olmadı, 2017’ye kaldı. Maalesef, 2017 yılında da herhangi bir çözüm mümkün olamamıştır. Peki, bu şartlarda veya bu bakış açısıyla çözüm mümkün müdür? Elbette Hayır. Anastasiadis, seçim bahanesiyle masadan kaçmış ve müzakere süreci yaklaşık bir yıl durmuştur. Zaten, Rumların tuzu kurudur. Çözüm için niye acele etsinler ki? Onlar, uluslararası camianın Kıbrıs’ta tanıdığı tek meşru hükûmettir. GKRY AB üyesidir. Buna karşın KKTC, AB üyesi değildir ve Kıbrıs Türk halkı, izolasyonlar altında ezilmekte ve dünyadan âdeta tecrit edilmektedir. İşte bu yüzden Kıbrıslı Türkler çözüm için ne kadar acele ederse Rumlar da o derece oyalama taktiklerine başvuracaklardır.

Önümüzdeki günlerde Ada’da,toplumlararası uzlaşmaya yönelik müzakere masası yeniden kurulacaktır. Rumlar ise uluslararası kamuoyunun baskılarına dayanamayacak, biraz nazlanacak, birkaç kabulü imkânsız ön şart ileri sürecek ama nihayet masaya oturmak zorunda kalacaktır.

Kuşkusuz Kıbrıs Türk tarafı olarak müzakere masasında olmalıyız. Kaldı ki Ada’da gerçekten çözüm isteyen taraf Türk tarafıdır. Ancak masada kalmak uğruna da Kıbrıs Rum tarafının haksız ve insafsız isteklerine boyun eğilemez. Evet, Rum tarafının çözüme ihtiyacı yoktur. Onlar sadece zamana oynamaktadırlar. Çözümsüzlüğü körükleyip suçu Türk tarafına yüklemek gibi klasik bir Rum/Yunan taktiği vardır. Bu noktada çok dikkatli olunması gerekmektedir. Rum tarafının çözümden anladığı şey, Kıbrıslı Türklerin azınlık olduğu, Rum egemenliğindeki bir Kıbrıs Devleti’dir. Bu senaryonun bir sonraki aşaması ise Ada’nın Yunanistan’a ilhakı yani “enosis”tir. Rum/Yunan tarafı, bunun dışında hiçbir çözüme “Evet.” demeyecektir. Hep zamana oynayacak ve Türkleri de suçlu ilan edeceklerdir.

Netice itibarıyla Kıbrıs’ta 2. Anastasiadis Dönemi, Kıbrıs Türk tarafı açısından bir öncekinden daha zor ve yıpratıcı olacaktır. Rum Liderin göreve gelir gelmez işgalden bahsetmesi ise bundan sonraki süreçte Rumların tavrının ne kadar olumsuz olacağını göstermektedir. Bu, aynı zamanda eski Rum Lider Hristofyas’ın “Biz sessiz ve özlü çalışırız.” şeklinde özetlediği ikiyüzlü Rum/Yunan politikasında hiçbir değişiklik olmadığının da açık bir göstergesidir. Zira Rumların anlaşmaya niyetleri yoktur. Onlar Ada’da tek taraflı bir çözümün arayışı içerisindedirler. Yani, Kıbrıs Rum tarafının çözüm parametreleri değişmeyeceği için, Kıbrıs’ta yakın zamanda bir çözüm mümkün görünmemektedir. Bu nedenle, KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Türkiye’nin kırmızıçizgilerine yönelik muhtemel Rum/Yunan saldırılarını bertaraf ederekmuhatabının psikolojisini doğru okumalıdır. Nihayet, ihtiyatlı bir iyimserlikten öte çok dikkatli bir şekilde müzakere yürütülerek Rum/Yunan tarafının siyasi/diplomatik manevralarına misliyle karşılık verilmelidir.

Zeytin Dalı Harekâtı ile Afrin’de destan yazan Türk Silahlı Kuvvetleri, gerektiğinde, garantör ülke sıfatıylayeni bir Kıbrıs Barış Harekâtı’nı da gerçekleştirme kudretine sahiptir. Türkiye, aynı anda hem Suriye’de hem Kıbrıs’ta ve hem de Ege’de harekât yapabilecek güce ve tecrübeye sahip bir ülkedir. Tüm dünya ve özellikle de Rum/Yunan tarafı iyi bilmelidir ki Türk Milleti için Afrin ne ise Kıbrıs ve Egede odur.

Ayrıca, Türkiye’nin Kıbrıs’ta “enosis”e asla müsaade etmeyeceğinin de bilinmesi gerekir. Türkmilleti, savaşarak kazandığı bu vatan topraklarının bir karışını bile Rumlara vermeyecektir. Şehitlerin kanıyla sulanmış bu vatan toprakları masada kaybedilemez. Ne var ki Kıbrıs meselesinin sonsuza dek masada kalması da mümkün değildir. Bundan dolayı makul bir süre içerisinde, Kıbrıs’ta adil, kapsamlı ve kalıcı bir çözüme ulaşılamadığı takdirde-ki gerçekleşmesi mümkün görünmemektedir- mevcut statünün devamını, yani KKTC’nin uluslararası toplum tarafından tanınmasını sağlamanın en doğru yol olacağını da tüm tarafların dikkatine sunmak isteriz.

https://www.turkocaklari.org.tr/yazar/nejat-cogal/guney-kibris-ta-2-anastasiadis-donemi-8550

Nejat ÇOĞAL