KARADENİZ EKONOMİK İŞBİRLİĞİ BÖLGESİ (KEİB) VE TÜRKİYE AÇISINDAN ÖNEMİ

Makalelerim, , , , , , ,
GİRİŞİkinci Dünya Savaşı’ndan sonra dünyada büyük değişmeler yaşanmış; globalleşme eğilimlerinin artmasıyla birlikte, bölgesel entegrasyonlar önem kazanmıştır. Ülkeler ekonomilerini dünya ekonomisiyle bütünleştirebilmek için, bölgesel entegrasyonların kaçınılmaz olduğunu keşfetmişlerdir. AB, EFTA, NAFTA ve Orta Avrupa işbirliği projeleri hep bu düşüncenin sonucunda oluşmuşlardır.

25 Haziran 1992 tarihinde İstanbul’da, 11 ülkenin devlet ve hükümet başkanları tarafından imzalanan Karadeniz Ekonomik işbirliği Bölgesi (KElB) Anlaşması ile üye ülkelerin demokrasi ve pazar ekonomisi prensipleri içerisinde dünya ekonomisi ile bütünleşmesi hedeflenmiştir. KElB konusunu etraflıca ele almadan önce uluslararası ekonomik bütünleşmeler hakkında kısaca bilgi vermek yararlı olacaktır.

ULUSLARARASI EKONOMİK BÜTÜNLEŞMELER

Ekonomik bütünleşmelerin amacı, bütünleşme hareketi içinde yer alan ülkeler arası ekonomik ilişkileri serbestleştirerek, geliştirerek ve uyumlaştırarak, kaynakların etkin dağılımını gerçekleştirmek ve toplumsal refahı yükseltmektir.

Genel bir tanımlamayla uluslararası ekonomik bütünleşme, bütünleşmeye giden ekonomilerde mal ve hizmet alımlarında serbesti sağlayıp ticarete engel olan kısıtlamaları ortadan kaldırarak bir ortak pazar yaratmaktır. Bu şekilde, daha geniş bir pazara üretim yapmak ve büyük çap üretimin sağladığı imkanlardan yararlanmak mümkün olabilmektedir.

Ekonomik bütünleşmeye taraf olan ülkeler, arzuladıktan birleşme ve yakınlaşma derecesine göre, çeşitli aşamalardan geçebilirler. Bu aşamalar, en zayıf bütünleşme çabasından tam ekonomik bütünleşmeye doğru 6 temel grupta toplayabiliriz. Bunlar:

l – Ekonomik İşbirliği Anlaşmaları

Ekonomik işbirliği anlaşmaları, uluslararası ticarete yapısal bir değişiklik kazandırmaktan çok mevcut ticaret hacmini esas alırlar. Asıl amaç, taraflar arasındaki ticaret hacmini artırmaktır. Diğer taraftan, uluslararası ticarete ait çeşitli engelleri ortadan kaldırmak ve bu alandaki kontrolleri en aza indirmek amacını da taşıyabilirler. GATT ve KElB bu aşamaya örnek olarak gösterilebilirler.

2- Serbest Ticaret Bölgeleri

KElB Projesinin kuruluş aşamasında nihai amaç olarak düşünülen serbest ticaret bölgeleri, üye ülkeler arasındaki gümrük tarifelerinin ve miktar kısıtlamalarının kaldırıldığı, üçüncü ülkelere karşı bağımsız ticaret politikalarının uygulandığı bir ekonomik bütünleşmedir. Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi (EFTA) bu tür uluslararası ekonomik bütünleşmeye örnek olarak gösterilebilir.

3- Gümrük Birlikleri

Bu aşamada, ülkeler hem kendi aralarındaki gümrük duvarlarını ve miktar kısıtlamalarını kaldırırlar ve hem de üçüncü ülkelere karşı bir ortak gümrük tarifesi uygularlar. Bu şekilde, üye ülkeler birlik dışındaki ülkelere karşı ekonomilerini aynı oranda korumuş olurlar. Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasında 1948de kurulan Benelüks Gümrük Birliklerinin en gelişmiş örneğidir.

4- Ortak Pazar

0 Ortak pazar, malların yanısıra üretim faktörlerinin serbest dolaşımını da kapsar. Bu tanıma göre, ortak pazarda, üye ülkeler, kendi faktörlerinin serbest dolaşımını engelleyen gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları, çalışma izni, sermaye transferi izni gibi unsurları da ortadan kaldırırlar. Dışa karşı ise, bir ortak gümrük tarifesi uyguladıklar gibi yabancı üretim faktörlerinin ortak pazara girişini müşterek ilkelere göre düzenlerler. Bu konuda en başarılı örnek Avrupa Birliği’dir.

5- Ekonomik Birlik

Ekonomik birlik, üye ülke ekonomilerinin tamamen bütünleşmesi anlamına gelmektedir. Ayrıca, ekonomik politikaların ve kurumların da birleştirilmesini öngörmektedir. Özellikle, tek bir para sistemi ve Merkez Bankası ile birleştirilmiş bir mali sistem ve ortak bir dış ticaret politikasını içermektedir.

6- Ekonomik ve Parasal Birlik

Ekonomik ve parasal birlik, tek bir bütünün tamamlayıcı parçaları olduğundan, birlikte gerçekleştirilmesi gerekir. Ekonomik birliğin unsurlarının yanısıra, ulusal para, maliye ve sosyal politikaların uyumlaştırılması gerekir. Burada, maliye, para ve sosyal politikaların uyumu uluslar üstü bir kurumun kararına bağlanmaktadır. AT’nun 7 Şubat 1992 tarihinde Maastrich Zirvesinde ‘Avrupa Birliği’ ile ilgili imzaladığı Anlaşma ekonomik ve parasal birlik konusunda atılan en önemli adımdır. Bu Anlaşma, Topluluğu tek Merkez Bankalı, tek para birimli ve tek dış politikası olan bir yapılanmaya yöneltmektedir.

KARADENİZ EKONOMİK İŞBİRLİĞİ BÖLGESİ (KEİB)

A- KEİB’in Doğuşu ve Gelişimi

1980’li yılların sonlarında Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa Ülkelerinde meydana gelen ekonomik ve siyasal değişmeler, bölge ülkeleri arasında ekonomik işbirliği çabalarını başlatmıştır.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte ortaya çıkan yeni bağımsız Cumhuriyetler ve Eski Doğu Bloku Ülkelerinin piyasa ekonomisi modelini izleyerek dünyaya açılma çabaları, Türkiye için çok önemli yeni bir fırsatı da beraberinde getirmiştir. Bu fırsat, Karadeniz’e komşu ülkelerin kendi aralarındaki ekonomik işbirliğini ifade eden ‘Karadeniz Ekonomik işbirliği Projesi” (KElP), Karadeniz Havzası’nın ekonomik entegrasyonudur.

Türkiye 1980 yılından itibaren izlediği dışa açılma politikası sonucunda elde ettiği bilgi birikimi ve tecrübe ile, liberal ekonomik düzene geçme çabasındaki Doğu Avrupa Ülkelerine bir örnek oluşturabilir. Ekonomik yönden tarafların birbirini tamamlayıcı nitelikte bulunması, bu işbirliğinden sağlanacak kazancın artmasına yol açacak, dış ticarete konu olan malların genelde ilgili ülkelerde pahalı olarak üretilmesi, potansiyel ticaretin gelişimine katkıda bulunacaktır.

Karadeniz’e kıyısı olan Ülkeler arasında kademeli olarak bir serbest ticaret bölgesi kurulmasını amaçlayan KElB ile ilgili ilk toplantı, bu proje fikrini ortaya atan Türkiye’nin girişimiyle 19-21 Aralık 1990’da Ankara’da yapıldı. Daha sonra 12-13 Mart 1991 tarihinde Bükreş’te 23-24 Nisan 1991 tarihinde Sofya’da ve nihayet 11-12 Temmuz 1991 tarihinde Moskova’da yapılan toplantılar sonucunda, işbirliğine esas teşkil edecek metin üzerinde anlaşmaya varıldı.

3 Şubat 1992 tarihinde İstanbul’da yapılan toplantıda, Türkiye, Rusya Federasyonu, Romanya, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Moldova, Ukrayna ve Bulgaristan tarafından, KElB Anlaşması parafe edilmiştir.

25 Haziran 1992 tarihinde İstanbul’da; Yunanistan ve Arnavutluk’un kurucu üye olarak katılımıyla, 11 ülkenin devlet ve hükümet başkanları tarafından imzalanarak yürürlüğe giren KElB Anlaşması, üye ülkeler arasında yeni bir dönemi başlatmıştır.

KElB Anlaşması, üye Ülkelerin, demokrasi ve pazar ekonomisini esas alan işbirliği içerisinde, dünya ekonomisi ile entegre olmasını hedeflemektedir.

KElB, 11 ülkeyi ve yaklaşık 325 milyon kişiyi içine alan dev bir potansiyel piyasanın avantajlarıyla dolu önemli bir bölgesel entegrasyon olarak umut ışığı olmuştur.

B- KEİB Deklarasyonu Ana Belgesinin İçeriği

Söz konusu belge, Amaçlar ve İlkeler, Hükümetler Arası işbirliği, Ticaretin Geliştirilmesi, Çevre Yapısı, Kurumsal Yapı ve Üyelik olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır.

l – Amaçlar ve İlkeler

Taraflar Helsinki Nihai Senedi ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı belgelerinde yer alan ilke ve yükümlülükler temeli üzerine bina edilecek dostluk ve iyi komşuluk ilişkileri çerçevesinde aralarında ekonomik ve teknolojik işbirliğini geliştirmeyi, sosyal gelişmeyi, serbest girişimi teşvik etmeyi ve Karadeniz Havzası’nı bir barış ve refah bölgesi haline getirmeyi kararlaştırıyorlar. İşbirliğinin geliştirilmesinde taraflar şu hususa özen göstereceklerdir: işbirliği tedricen geliştirilecektir, öncelikler saptanırken üye ülkelerin ekonomik durumuyla özellikle pazar ekonomisine geçiş sürecinde olan ülkelerin sorunları dikkate alınacaktır. Ortak çıkarları yansıtan projelere üye ülkeler, onların ekonomik ve mali kuruluşları da katılacaktır.

2- Hükümetlerarası İşbirliği

Taraflar ekonomi, ticaret, sanayi, bilim, teknoloji ve çevre alanlarında aralarındaki işbirliğini genişletmeyi ve çeşitlendirmeyi ve bu amaçla sahip oldukları her türlü olanak ve fırsatı beraberce değerlendirmeyi öngörmektedirler. Üye ülkeler bu amaçla; ulaştırma, haberleşme, enformatik, ekonomik, ticari ve istatistiki bilgilerin teatisi, mamullerin standartlaşması, enerji, madenlerin ve cevherlerin işlenmesi, turizm, tarım ve tarıma dayalı sanayi, veterinerlik ve ilaç sanayi, bilim ve teknoloji alanlarında ortak projeler saptamayı ve bunları uygulamayı kararlaştırmışlardır.

3- Ticaretin Geliştirilmesi

Bu bölümde ticaretin geliştirilmesine, yardımların ve sermaye akımının artırılmasına ilişkin önlemler yer almaktadır. Taraflar, aralarındaki ekonomik işbirliğini yoğunlaştırmak ve işbirliği ortamını iyileştirmek, iş ve ticaret ilişkilerini geliştirmek ve ülkelerindeki firmalar ile kuruluşların girişimlerini teşvik etmek üzere aşağıdaki önlemleri almak hususunda anlaşmışlardır: öncelikle iş adamlarının ülkelerine kolayca girmelerini, ikamet etmelerini ve ülke içinde dolaşmalarını sağlamak hususunda beraberce önlemler alacaklardır. İkinci nokta, küçük ve orta ölçekli sanayii desteklemek; üye ülkeler arasında mal ve hizmet ticaretinin gelişmesini sağlayacak önlemler almak ve ticareti güçleştiren tüm engelleri tedricen kaldırmak; yatırımların, sermaye akımının ve çeşitli sanayi işbirliği türlerini teşvik edecek ve bu koşulları yaratacak önlemlere yönelmek, çifte vergilendirmeyi önlemek, yatırımların teşviki ve korunmasına ilişkin anlaşmalar imzalamak; ülkeler tarafından açılacak uluslararası ihaleler konusunda birbirlerine öncelikli bilgi vermek; ortak serbest ticaret bölgeleri kurmak ve bir Karadeniz Dış Ticaret ve Yatırım Bankası kurulması imkanlarını incelemek.

4- Çevre Yapısı

Bu bölüm, çevre korunmasıyla ilgili önlemler ve yapılacak işbirliğini kapsamaktadır. Buna göre üye ülkeler, özellikle Karadeniz’deki doğal çevrenin korunması ve iyileştirilmesi ve bio-üretken potansiyelin korunması, kullanılması ve geliştirilmesi konularında, çevre koruması yolundaki ortak projelerin hazırlanması da dahil olmak üzere gerekli adımlan atacaklardır.

5- Kurumsal Yapı ve Üyelik

Bu bölüm ise, KEİB’in kurumsal yapısı ve üyelikle ilgili konuları ele almaktadır. KElB için bir Sekretarya öngörülmemiştir. Dışişleri bakanları rotasyon usulüne göre yılda en az bir defa toplanmak suretiyle hedefleri tespit edecekler, belli çalışma grupları kuracaklar, bunların çalışmalarına nezaret edecekler ve temel konularda karar vereceklerdir. KEİB’e, anlaşmanın üye ülkeler için belirlediği yükümlülükleri aynen üstlenmeyi kabul eden her ülke, oybirliğiyle, kabul edilebilecektir.

C- KEİB’in Kurumsal Yapısı

(KEİB’in Organları)

l – Dışişleri Bakanları Toplantısı

KEİ’nin en yüksek karar alma organıdır. DBT, KEİ’nin işleyişinden; alt organların kurulması, çalışmalarının yönlendirilmesi ve kararların değerlendirilmesinden; gözlemci statüsü tanınmasıyla ilgili kararların alınmasından; iç tüzüğün kabul ve değiştirilmesinden sorumludur. DBT’nin olağan toplantıları altı ayda bir yapılır. DBT başkanı, dönem başkanlığını üstlenmiş olan ülkenin Dışişleri Bakanıdır. Dönem başkanlığı İngilizce alfabetik sıraya göre altı ayda bir değişir.

DBT’nin kararıyla kalıcı ya da geçici alt organlar kurulabilir. Bu organlar DBT’ye karşı sorumludur. Alt organların başkanlığını, toplantının düzenlendiği ev sahibi ülke üstlenmektedir.

2- KEİ’nin Uluslararası Sekretaryası

KEİ’ye katılan ülkeler, sekretarya hizmetlerinin, dönem başkanlığını üstlenmiş olan ülkenin Dışişleri Bakanlığınca yürütülmesini tercih etmişlerdir. KEİ’nin ilk iki döneminde sekretarya hizmetleri dönem başkanlığını üstlenmiş olan Türkiye’nin Dışişleri Bakanlığınca yürütülmüştür. 10 Aralık 1992 tarihinde Antalya’da yapılan KEİ Dışişleri Bakanları birinci toplantısında, Türkiye’nin önerisiyle, İstanbul’da uluslararası sekretaryanın kurulmasına karar verilmiştir. Uluslararası Sekretarya, çekirdek bir kadro ile 3 Mayıs 1993 tarihinden itibaren İstanbul’daki geçici merkez Dolmabahçe Sarayı, I. Harekat Köşkü’nde faaliyete geçirilmiştir. Üçüncü DBT, 9 Aralık 1993 tarihinde Sofya’da yapıldı. Bu toplantıda, İstanbul’da kurulu olan Daimi Sekretarya başkanlığında Rusya’dan bir yetkilinin getirilmesi kabul edildi.

3- KEİ Parlamenter Asamblesi (KEİPA)

KElPA, 26 Şubat 1993 tarihinde Bulgaristan ve Yunanistan’ın dışındaki KEİ üyesi ülkelerin İstanbul’da imzaladıkları bir deklarasyon ile oluşturulmuştur. Amaçları şunlardır:

– KEİ’ye katılan devletlerin tarihten gelen ortak değerlerinden yararlanarak bu işbirliğinin ülkü, hedef ve amaçlarını üye ülkelerin parlamenterleri aracılığıyla toplumlarına benimsetmek:

– KEİ bünyesinde ekonomik, ticari, sosyal,kültürel ve siyasal işbirliği faaliyetlerine yasal dayanaklar sağlamak ve KEİ’nin amaçlarının gerçekleşmesine katkıda bulunmak;

– KEİ’ye üye ülkelerin devlet ya da hükümet başkanları ile dışişleri bakanları toplantılarında alınan  kararların uygulanması için gerekli yasal düzenlemeleri gerçekleştirmek;

– KEİPA’ya üye ülkelerin ulusal parlamentolarına, üye ülkelerdeki parlamenter demokrasi
sinin geliştirilmesine yönelik yardımda bulunmak;

– Uluslararası ve bölgesel diğer kuruluşlar ve KEİ ülkeleri arasındaki işbirliğini geliştirmek.

KElPA’nın organları ise şunlardır: KElPA Genel Kurulu, Daimi Komite, Alt Organlar, KElPA Uluslararası Sekretaryası.

4- KEİ Konseyi (KEİK)

Karadeniz Ekonomik işbirliği Zirve Deklarasyonu amaçları doğrultusunda oluşturulan KElK, KEİ’ye katılan devletlerin iş çevrelerini temsil etmektedir. 31 Ağustos 1992 tarihinde İstanbul’da yapılan toplantılar, KEİ ülkeleri özel sektörleri arasında bir mekanizmanın oluşturulması ve bu mekanizmanın merkezinin İstanbul’da olması kararlaştırılmıştır. KElK başkanlığını, KEİ dönem başkanlığını üstlenmiş olan ülkenin temsilcisi yürütür.

KElK’in organları şunlardır: KElK Yönetim Kurulu, Alt Organlar, KElK Sekretaryası.

5- KEİ İstatistik Veri ve Bilgi Değişim  Eşgüdüm Merkezi

KEİ’ye Üye ülkeler arasında istatistik veri ve ekonomik bilgi değişimini sağlamak ve bu yöndeki veri akımının merkezini oluşturmak üzere, Türkiye Devlet istatistik Enstitüsü bünyesinde bir birim kurulmuştur.

6- KEİ Ticaret ve Kalkınma Bankası

KEİ üyesi ülkeler arasında ticaret ve yatırım projelerine finansman sağlamak üzere oluşturulacak olan KEİ Ticaret ve Kalkınma Bankası’nın kuruluş anlaşması, 15-16 Ekim 1992 tarihinde İstanbul’da, 8-9 Nisan 1993’te Atina da, 9-11 Haziran 1993 tarihinde Varna’da ve 14-15 Ekim 1993 tarihlerinde Sinaya’da yapılan Banka ve Finans Çalışma Grubu toplantılarıyla, bir madde dışında tamamlanma aşamasına getirilmiş, 9 Aralık 1993’te Sofya’da yapılan KEİ Dışişleri Bakanları 3. Toplantısında Banka Merkezinin Selanik’te kurulması kararlaştırılmıştır. Banka başkanı Türkiye’den olurken, yardımcılık görevi Bulgaristan’a verilmiştir.

KEİ Ticaret ve Kalkınma Bankası’nın organları şunlardır: Guvernörler Heyeti, Yönetim Kurulu, Yöneticiler (Başkan ve Başkan Yardımcıları).

KEİB ÜYESİ ÜLKELERİN KARŞILAŞTIRMALI
OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ

KEİB’e üye ülkeleri ortak bir değerlendirmeye tabi tutmanın birtakım zorlukları vardır. Örneğin, Milli Gelir Muhasebe Sistemleri farklı olan Eski Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa Cumhuriyetleriyle (bu Cumhuriyetler yeni sisteme geçiş aşamasındadırlar) Türkiye ve Yunanistan gibi dışa açık ekonomileri, aynı ölçütler üzerinden karşılaştırmak oldukça güçtür. Öte yandan bu ülkeler arasında yeterli düzeyde bilgi alışverişi de yoktur. Ancak, elde edilebilen bilgiler ışığında böyle bir değerlendirmenin yapılmasının gerektiği de ortadadır.

öncelikle KEİB üyesi ülkelerin nüfus ve yüzölçümü bakımından incelenmesi gerekir. Burada göz önünde tutulması gereken nokta, nüfusun niceliğinin yanısıra, belki de niteliğine önem verilmesi gerektiğidir. Çünkü, modern bilgi, eğitim ve teknolojiden yoksun kitleler ekonomiye bir katkı yerine bir yük, bir külfet getirecektir.

NÜFUS VE YÜZÖLÇÜMÜ İTİBARİYLE KEİB (1992)

ÜLKELER             NÜFUS          YÜZÖLÇÜMÜ
(Mily.)            (000 km2)
Arnavutluk 3.4 28,7
Azerbaycan 7.2 86,6
Bulgaristan 8.4 110,9
Ermenistan 3.4 29,8
Gürcistan 5.5 69,7
Moldova 4.4 33,7
Romanya 22.7 237,5
Rusya Federasyonu        148.6 17.075,0
Türkiye 58.9  814,5
Ukrayna 51.8 603,7
Yunanistan 10.2 131,9
KElB 324.5 19.222,0

KEİB içerisinde yüzölçümü ve nüfusu bakımından ilk sırada Rusya Federasyonu yer almaktadır. Türkiye nüfus bakımından ikinci büyük ülkedir. Alan bakımından ikinci sırada olan Ukrayna, nüfus sayısı olarak Türkiye’den sonra gelmektedir. KEİB in gerek nüfus ve gerekse yüzölçümü en küçük olan ülkeleri Arnavutluk ve Ermenistan’dır.

KEİB in toplam nüfusu yaklaşık olarak 325 Milyon’dur. Bu, bölge ülkeleri için, oldukça büyük bir piyasa olarak önemli bir avantaj teşkil etmektedir.

KEİB ülkeleri istihdam yönünden de değerlendirilebilir. KEİB’de yaklaşık olarak, işgücü sayısı 146.51 bin kişidir. Bunun 144.391 bin kişisi istihdam edilmektedir. 2.161 bin kişi de işsizdir. Ortalama işsizlik oranı %1.91’dir. istihdamın %25.17’si tarım, %24.32’si sanayi ve %41,42’si de hizmetler sektöründedir.

Öte yandan belirtmek gerekir ki, Doğu Bloku Ülkelerinde özellikle 1980 yılından önceki dönemde ekonomide tam istihdam sağlanmış durumdaydı. Bunlar arasında üretime katkısı sıfır veya çok düşük olan gizli işsizler de bulunmaktaydı. Bu yıldan sonra başlayan reform hareketleriyle tüm sektörlerdeki gizli işsizlik, artık yavaş yavaş açık işsiz durumuna gelmeye başlamıştır. Bu nedenle 1990’lı yıllardaki istihdamla ilgili mevcut istatistikler tahmine dayanmaktadır. Dolayısıyla KEİB’in istihdam düzeyi çok daha düşük, işsiz sayıları ve işsizlik oranının da çok daha yüksek olduğu söylenebilir.

KEİB üyesi ülkelerin üretim yapılan incelendiğinde, gerek sahip oldukları üretim faktörleri ve gerekse üretimlerinin yapısal özellikleri itibariyle birbirlerini tamamlayıcı nitelikte oldukları görülmektedir. Bu tamamlayıcı özellik, bu ülkelerin belirli üretim dallarında birbirlerine göre bazı avantajlara sahip olduklarını göstermektedir.

KEİB üyesi ülkelerin belirli üretim dallarında birbirlerine göre avantajlara sahip olması, mevcut üretim tekniklerini geliştirmek koşuluyla bu işbirliğinden sağlanacak kazancın artmasına yol açabilir. Aynı zamanda, bu ülkelerde dış ticarete konu olan malların başlangıçta pahalı olarak üretilmesi ticaretin gelişimine katkıda bulunabilir. Çünkü, Karadeniz Ekonomik İşbirliği sonucunda üye ülkeler arasında gümrük tarifelerinin azaltılması ya da ortadan kaldırılması ile bu mallar daha ucuz üretim yapan üye ülkelerden ithal edilebilir ve böylece üye ülkeler arasındaki ticaret hacminde artış sağlanabilir.

KEİB ülkelerinin hemen hepsi dış ticaret hacmi ve dış ticaret kalemleri acısından önemli farklılıklar göstermektedir.
KEİB ÜYESİ ÜLKELERİN DIŞ TİCARET DURUMU
(1992)

ÜLKELER İHRACAT İTHALAT
Arnavutluk (Milyon $)            82 540
Azerbaycan(Milyon Ruble) 07,726 131,580
Bulgaristan (Milyon $) 5. l 4.6
Ermenistan Milyon Ruble) 43,197 46,832
Gürcistan (1990) 176 Milyon $ 1.5 Milyar $
Moldova (Milyon Ruble) 103,000 80,000
Romanya (Milyar $) 4.3 5.5
Rusya Fed. (Milyar $) 40.0 35.00
Türkiye (Milyar $) 14.7 22.8
Ukrayna (Milyar $) 40.0 44.0
Yunanistan (Milyar $)( 1991)         12.0 19.0

Arnavutluk, dış ticaretini özellikle Doğu Avrupa ve Çin’e dayandırmıştır. Arnavutluk’un ihraç mallarının başında %54.3 ile yakıt, mineral ve metal, ithalat mallarının başında ise %28.2 ile makine teçhizatı gelmektedir. Arnavutluk dış ticareti devamlı olarak açık vermektedir.

1992 yılı itibariyle ihracatı 5. l Milyar Dolar, ithalatı ise 4.6 Milyar Dolar olarak gerçekleştirilen Bulgaristan, dış ticaret yönünden eski Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa ülkelerine aşırı derecede bağımlıdır. Bulgaristan, 1989 yılından itibaren dış ticareti serbestleştirme yönünde adımlar atmış ve döviz kullanımındaki kısıtlamalar kaldırılarak ihracat ve ithalat işlemleri basitleştirilmiştir.

Azerbaycan’ın dış ticareti ağırlıklı olarak diğer Cumhuriyetlere yönelik olarak yapılmakta ve bu ticareti önemli ölçüde takas ve ikili anlaşmalar temeline dayanmaktadır. Ülkenin dış ticaretinde Rusya en önemli yere sahiptir. Dış ticaret, Rusya dışında ağırlıklı olarak İran,  İngiltere ve Türkiye ile yapılmaktadır.

Azerbaycan’da, ekonomik bağımsızlığını kazanmak amacına yönelik olarak Haziran 1991’de serbest piyasa ekonomisine geçiş ilkesi kabul edilerek birçok yasal reformlarla, ekonomide yeni düzenlemelere gidilmiştir.

Dış ticaret bilançosu az miktarda da olsa açık veren Ermenistan ve Gürcistan toplam ithalatının %80’den fazlasını, toplam ihracatının %90’dan fazlasını komşu Cumhuriyetler ile gerçekleştirmektedir.

Uzun yıllar ödemeler dengesi fazla vermiş olan Romanya’nın 1989 yılından itibaren dış ticaret dengesi bozulmuş ve 1990 yılından itibaren ise açık vermeye başlamıştır.

Rusya Federasyonu 1992 yılında 5 Milyar Dolar dış ticaret fazlası vermiştir. Rusya Federasyonu, dış ticaretini geleneksel olarak öncelikle  Cumhuriyetler arası yapmaktadır.

Moldova’nın, 1992 yılı itibariyle ihracatı 103,000 Milyon Ruble, ithalatı ise 80,000 Milyon Ruble olarak gerçekleşmiştir.

1993 yılında 15.348 Milyar Dolar ihracat, 29.429 Milyar Dolar ithalat yapan Türkiye’nin, ihracatın ithalatı karşılama oranı %52’dir.

Kömür, bakır ve elektrik ihraç eden Ukrayna, 1989-1990 yılında toplam ihracat ve ithalatının %80’inden fazlasını Cumhuriyetler arası yapmıştır.

1991 yılında 7 Milyar Dolar dış ticaret açığı veren Yunanistan, dış ticaretinin %60’ını AB ülkeleriyle yapmaktadır.

KEİB’İN TÜRKİYE AÇISINDAN ÖNEMİ VE KEİB’İN GELECEĞİ

A- KEİB’in Türkiye Açısından önemi

Türkiye’nin KEİB üyesi ülkelerle işbirliğini artırma girişimlerini çoğaltması, orta ve uzun vadede çok olumlu sonuçlar doğmasına imkan verecektir. Türkiye, KEİB fikrini ilk olarak ortaya atan ve gelişmesine büyük katkılar sağlayan ülke olmuştur. Bu bakımdan KEİB’in, Türkiye açısından ekonomik ve siyasi alanlarda birçok yararları vardır. Türkiye açısından önemli olan noktaları şu şekilde sıralayabiliriz:

– KEİB, küreselleşme eğilimlerinin arttığı bir dönemde Türkiye’nin dünya ekonomisiyle bütünleşmesine katkı sağlayacaktır.

– Aralarında birçok sorun bulunan ülkeleri KEİB çerçevesinde bir araya getirmek, Türkiye’ye uluslararası düzeyde bir prestij kazandırmıştır.

– Başarılı olması halinde KEİ, AB’ye tam üyelik başvurusu kabul edilmeyen Türkiye’nin AB ile ilişkilerini olumlu yönde etkileyecektir. AB, KEİ çerçevesinde bölgesel etkinliğini artıracak Türkiye ile her zaman dayanışma içinde olmak zorunda kalacaktır. Böylece Türkiye, AB ve diğer süper güçler karşısında zayıf bir konuma itilmekten kurtulabilecektir.

– Doğal kaynak açısından zengin olan bölge ülkeleri, bu kaynaklarını dünya fiyatları üzerinden değerlendirerek kendilerine teknoloji transfer etmek, sermaye ithal etmek ve ticarette takas anlaşmalarının yarattığı sınırlar çerçevesinde, Türkiye ile bölge ülkeleri arasında gelişen ticari hareketler, Türkiye’ye bugün kendisine rekabet alanı yarattığı birçok mal ve hizmette (gıda, tüketim malları ve tekstil) geniş bir piyasa sağlayacaktır.

– Türkiye’nin piyasa ekonomisine geçiş sürecindeki KEİB ülkelerinde teknik konulara yönelik eğitim ve danışmanlık hizmeti vermesi, bu ülkelerle olan ekonomik ilişkilerin gelişmesinde etkili olacaktır.

– Üye ülkeler arasında enerji, ulaştırma, iletişim, madencilik, turizm, tarım ve inşaat gibi sektörlerin geliştirilmesine yönelik yapılacak yatırımlar, ülkelerin istihdam düzeyini artırabilecektir.

– Türkiye, Batı ekonomilerinin bölge ülkeleri ile olan ilişkilerinde köprü rolü üstlenebilir. Türkiye’deki firmalar, Batılı firmalar ile işbirliği yaparak KEİB ülkelerinde yapacakları ortak yatırım ve ortak ticaret yolu ile teknoloji ve sermaye akışına yardımcı olabilirler.

– Türkiye’nin büyük ümitler bağladığı GAP Projesinin önemi, KEİB çerçevesinde daha da artmaktadır. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra büyük bir beslenme açığı ortaya çıkmıştır. Bu ülkelerin ekonomik yapısı orta vadede bile açığı kapatmaya yeterli değildir. GAP’ın ürünleri bu açığı kapamada önemli bir rol oynayabileceği gibi GAP ürünlerinin Karadeniz limanlarından ihraç edilmesi, bu bölgede bulunan şehirlerde ticaretin gelişmesinde etkili olacaktır.

– KEİ, Karadeniz Bölgesi’nde çevrenin korunması yönünde önemli adımlar atılmasına yol açabilir.

Türkiye ile eski Sovyetler Birliği arasında imzalanan doğalgaz anlaşması, iki ülke arasındaki  ekonomik  ilişkiler  bakımından  giderek önem kazanmaktadır. Türkiye ithal ettiği doğal gaz bedelinin %70’ini gıda ve diğer tüketim malları ve müteahhitlik hizmeti olarak ödemektedir. Doğalgaz Türkiye’de enerji üretimi ve günlük tüketim alanları buldukça iki ülke ticareti daha da artacaktır.

– Sarp Sınır Kapısının açılması, Karadeniz kıyılarında ticareti olumlu yönde etkilemiştir. Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerinden gelenlerin, takas ve döviz bazında yaptıkları ticaret, yöre halkı için gelir kaynağı olmuştur. Sınır ve kıyı ticareti için belge alanların sayısı giderek artmaktadır.

– KEİB’in üye ülkeler arasındaki sorunların çözümünde göstereceği başarı, Türkiye ile Orta Asya’daki Türk kökenli Cumhuriyetler arasında geliştirilmek  istenen ekonomik ve ticari işbirliği açısından da önemlidir, örneğin; Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki Karabağ sorunu, Nahcıvan üzerinden Azerbaycan ile  ticaret yapılmasına engel olmaktadır.

– Bölge ülkeleri giyim, ilaç, temizlik ve inşaat malzemeleri başta olmak üzere temel ihtiyaç mallarını ve hastane, sosyal konut inşaatları gibi zaruri hizmetleri Türkiye’den dünya standartlarına uygun kalitede, zamanında ve dünya fiyatlarının altında almaktadırlar. Bu durum onlara üçüncü ülke firmalarına karşı rekabet gücü kazandırmıştır. Bu açıdan bölge ülkeleri Türkiye’ye güvenilir bir ticaret ortağı olarak bakmaktadırlar.

– KEİB, Karadeniz’de mevcut turizm tesislerinin bakımı, restorasyonu, donatımı ve ortak işletilmesini sağlayarak, turizm pazarını harekete geçirebilecektir. Bu şekilde yaratılacak talep yeni tesislerin kurulmasına ve büyük bir iş hacminin ortaya çıkmasına yol açacaktır.

B- KEİB’in Geleceği

KEİB’in gelecekte, üye ülkeler arasında potansiyel işbirliği imkanlarını artırma yönünde birçok etkiler yapması  beklenmektedir. İşbirliğinin sağlayacağı uygun ortamda, Türk girişimcilerinin de katkılarıyla zengin kaynakları, katma değerlerini de artıracak şekilde işleyerek dünya pazarlarına sürme imkanları doğacaktır. Ancak, KEİB’in gelişme aşamasında birtakım sorunlarla karşılaşması kaçınılmazdır. KEİB’in başarıya ulaşabilmesi için bu sorunların çözüme kavuşturulmasıyla birlikte, işbirliğini geliştirici bazı koşulların da gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

l- KEİB’in Karşılaşabileceği Sorunlar

KElB gelişme aşamasında birtakım yapısal sorunlarla karşılaşabilecektir. Bu sorunlar, üye ülkelerin özelliklerinden veya gelişmekte olan ülkeler arasındaki ekonomik bütünleşmelerde ortaya çıkan güçlüklerden kaynaklanabilir. Bu sorunlar şu şekilde sıralanabilir:

– Türkiye ve Yunanistan dışındaki KEİB’e üye ülkelerde yeni siyasi rejimler henüz sağlam temellere oturup istikrarlı bir yapıya kavuşamamıştır. Ekonomik ve siyasal belirsizlikler hem Türkiye hem de bu ülkelerde iş yapacak müteşebbisler için risk demektir. Bu ülkelerin merkezden yönetimli ekonomiden piyasa ekonomisine  geçiş süreci  henüz tamamlanmamış, üretim ve tüketim kanalları da oluşturulamamıştır.

– KEİB üyesi ülkeler arasında sınır anlaşmazlıkları, komşu ülkelerde etnik bağları olan azınlıklara ait problemler vardır. Yine, eski Sovyetler Birliği Cumhuriyetleri arasında, egemenlik sorunu yaşanmaktadır. Azerbaycan ile Ermenistan arasında Dağlık-Karabağ sorunu, Türkiye ile Yunanistan arasındaki Ege Adaları ve Kıbrıs konusunda yaşanan anlaşmazlık, Rusya ile Ukrayna arasında Karadeniz filosu ve Kırım sorunları, Balkanlarda devam eden Yunan-Bulgar rekabeti, sorunlardan birkaç  tanesidir.

– KEİB’e üye ülkelerin bir kısmında serbest döviz imkânlarının yetersiz düzeyde olması ve nisbi fiyatlar dengesinin kurulamaması bir yandan kaynak dağılımını bozarken, diğer yandan da ticari ilişkilerde güçlükler ortaya çıkarmaktadır. Halbuki, serbest döviz sistemine dayanmayan ticarette önemli olan, değişimi yapılan malların her iki taraftaki nisbi değerlerinin birbirine eşit olmasıdır.

Ticari ve finansal mevzuattaki boşluklar, KEİB’in önemli sorunlarından birini teşkil etmektedir. Eski Sosyalist ülkelerde piyasa ekonomisini düzenleyici hiçbir yasa ve kural mevcut değildir. Halbuki alt yapının henüz kurulamamış olması, bu ülkelere yönelmek isteyen yatırımcılar açısından engel teşkil etmektedir. Mercilerin yetkileri net olarak belli olmadığı gibi, bazen bir konuda yetkili merci bulmak bile sorun olmaktadır. Bankacılık, sigorta ve kambiyo sistemleri henüz kurulamamıştır.

– KEİB Anlaşmasında, üye ülkeler arasında çevre korumasına yönelik işbirliği yapılması öngörülmektedir. Özellikle eski Sovyetler Birliği’nde Karadeniz Kıyılarında kurulan sanayi tesisleri ve Karadeniz’e akan nehirlerin getirdikleri atık sular nedeniyle Karadeniz ciddi bir kirlenme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Ayrıca Karadeniz’de ciddi bir nükleer atık tehlikesi mevcuttur.

– Türkiye ve Yunanistan dışındaki üye ülkelerin ekonomilerinin birbirlerine aşırı derecede bağımlı olması da önemli bir sorundur.

– Bu Cumhuriyetlerde başlatılan pazar ekonomisine geçiş sürecinde öngörülen yatırımların gerçekleştirilmesi için büyük ölçüde yabancı sermayeye ihtiyaç vardır. Ancak, yabancı sermaye mevzuatı, son zamanlarda liberal düzenlemeler yapılsa da, birçok eksikle doludur. Bu da yabancı sermayenin arzulanan düzeye gelmesini engellemektedir.

– KEİB üyesi ülkeler arasında ulaştırma ve haberleşme alt yapısı oldukça yetersizdir. Bu durum, ülkelerarası bilgi alışverişi ve işbirliği imkanlarını kısıtlamaktadır.

2- KEİB’in Başarıya Ulaşabilmesi İçin Gereken Koşullar

KEİB’in gelişme aşamasında başarıya ulaşabilmesi için üye ülkeler tarafından birtakım önlemlerin alınması gereklidir. Bunlar:

– Bölge ülkeleri arasındaki siyasi ihtilafların ortadan kaldırılabilmesi için, üye ülkeler arasında bir ‘Karadeniz Güvenlik Paktı” imzalanarak bölgede barış rüzgârlarının estirilmesi gereklidir.

– Üye ülkeler, uluslararası alanda da geçerli olabilecek, ortak yatırım mevzuatı, dış ticaret mevzuatı ve kambiyo mevzuatı gibi mevzuatlarını ivedilikle oluşturmalıdırlar.

– Serbest piyasa ekonomisinin gerektirdiği tüm kurum ve kuruluşlar geciktirilmeksizin hayata geçirilmelidir.

– Bölgesel düzeyde ürün nitelik ve niceliklerinin standartlaştırması; bu işlemin Avrupa ve Dünya standartlarına uygunluğunun denetlenmesi gerekir.

– Üye ülkeler arasında ulaştırma ve haberleşme altyapısının oluşturulması gereklidir.

– Çevre konusunda, her ülke içinde yürürlüğe konulacak iç koruma mekanizmalarının ötesinde, Karadeniz’i çevreleyen devletler arasında formüle edilecek ortak kurallar, bölge düzeyinde ortak hukukun temellerini oluşturabilir.

– Avrupa ve Dünya pazarlarına girebilecek öncü kuruluşlar tesbit edilerek, etkin bir şekilde yararlanılabilecek pazarların arayışına gidilmelidir.

– Karadeniz sahillerinde serbest bölgeler kurularak, bürokrasi ve gereksiz formalitelerle uğraşmadan, müteşebbislerin deneyim kazanması sağlanabilir.

– Rekabet gücü olan veya olabilecek sektörlerin tesbit edilerek uluslararası pazarlarda söz
sahibi olabilmeleri için rehabilitasyon işlemine tabi tutulabilirler.

– Üye ülkelerin, birbirlerine karşı üstün oldukları alanlarda bilgi ve beceri transferini sağlayabilecek uzmanlarının bir sistem dahilinde mübadelesi sağlanabilir.

Üye ülkeler, dünya pazarlarında önem taşıyan ürünlerinin, tekel yaratan, alıştıkları bazı belirli alıcılar tarafından toplu olarak kapatılması yerine, kısmen de olsa bölge ticaret firmalarınca pazarlanmasına  fırsat vermelidirler.  Bu suretle, rekabet koşulları yaratmanın yanında bölge  ticaretinin  gelişmesine  ve  ticaret  firmalarının güçlenmesine yardım edilmiş olur. Teknolojik seviyenin  bölge  içinde  eşit düzeye getirilerek,  uyumsuzluk probleminin çözülmesi gereklidir.

KEİB Anlaşmasında özel girişimciliğe büyük önem verilmiştir. Ancak, bölge ülkelerinde özel girişimcilik emekleme aşamasındadır. Üye ülkeler arasında hükümetler ve özel sektör temsilcilerinden oluşturulacak bir kurulun koordinasyonu ile özel sektöre yönelik uzun vadeli stratejiler ve ortak politikalar hazırlanmalıdır.

SONUÇ

KEİB görüşmeleri, Türkiye’nin girişimleri sonucu 19-21 Aralık 1990’da Ankara’da yapılan toplantıyla başlamış, 24-25 Haziran 1992’de İstanbul’da yapılan toplantıyla sonuçlanmıştır. İstanbul’da yapılan toplantıda, 11 ülkenin (Arnavutluk, Azerbaycan, Bulgaristan, Ermenistan, Gürcistan, Moldova, Romanya, Rusya Federasyonu, Türkiye, Ukrayna ve Yunanistan) devlet ve hükümet başkanları, KEİB Deklarasyonu’nu imzalamışlardır.

Yunanistan hariç tutulursa, KEİB ülkelerinden sadece Türkiye, pazar ekonomisine geçişte birçok reformları aşmış, serbest dış ticaret, fiyat, para ve kur politikaları uygulamada, ulaştırma, haberleşme, borsa, modern bankacılık gibi alt yapı geliştirmede önemli rol almıştır.

Siyasi ve ekonomik istikrar bakımından bölgenin en sağlam ülkesi olan Türkiye, KEİB çerçevesinde etkinliğini artırmak suretiyle AB ile ilişkilerinde daha güçlü bir konuma gelebilecektir.

Türkiye ve Yunanistan dışındaki diğer üye ülkeler henüz serbest piyasa ekonomisine geçiş süreci içerisindedirler. Bu ülkeler, hukuksal ve kurumsal reformlarını halen gerçekleştiremedikleri gibi ülke içi ve ülke dışı siyasi ihtilafları da çözüme kavuşturamamışlardır. Piyasa ekonomisi şartlarını gerçekleştirememiş, parası konvertibil olmayan, mal fiyatları aşırı sübvansiyonlu, döviz kurları sabit, piyasa denge kurunun mevcut olmadığı ülkeler arasında; malların, hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşımını gerçekleştirmenin güçlüğü ortadadır.

Serbest piyasaya ilişkin düzenlemelerin uzun zaman gerektirmesi dolayısıyla, ticari ilişkilerin ilk dönemlerde takas sınırları içerisinde gerçekleştirilmesi serbest ticaretin önündeki bir diğer engeldir.

KEİB, kısa dönemde, işbirliği için uygun ortamın oluşturulmasını, mal ve hizmet ticaretinin artırılmasını, uzun dönemde ise üye ülkeler arasında bir serbest ticaret bölgesinin kurulabilmesi için gerekli koşulların hazırlanmasını amaçlamaktadır.

KEİB, kurumsallaşmasını büyük ölçüde tamamlamış, Dışişleri Bakanları Toplantısı, KEİ Konseyi (KEİK), KEİ Parlamenter Asamblesi (KEİPA), Karadeniz Ticaret ve Yatırım Bankası gibi uluslararası düzeyde kurumlar faaliyete geçirilmiştir. Ayrıca Devlet istatistik Enstitüsü bünyesinde KEİ istatistik Veri ve Bilgi Değişimi Eşgüdüm Merkezi oluşturulmuştur. Alt çalışma grupları faaliyetlerine devam etmektedir.

KEİB’in ileri aşamasında ortak vergi politikası uygulandığı takdirde, KEİB sınırları içinde her türlü “çifte vergilendirme” olayına son verilebilecektir. Ortak vergi politikası aracılığıyla, vergi matrahları üzerinden farklı ulusal yasalar uyumlaştırılırken, ayrıca, bir mükellefin aynı vergi türünden aynı vergi döneminde birden çok devlete vergi ödemesi önlenebilecektir.

KEİB ülkelerinin, gümrük tarifeleri ve tarife dışı engeller gibi dış ticaret politikasının asli araçlarının nasıl kullanılacağı konusunda bir uzlaşma için mevcut dış ticaret politikaları uyumlaştırılmalıdır.

Ayrıca, üye ülkelerin ortak tarım, sanayi, bölgesel kalkınma ve sosyal politikalarını tesbit ederek uygulamaya koymaları KEİB’in nihai hedeflerine ulaşabilmesi için gereklidir.

Türkiye ve Yunanistan dışındaki diğer KEİB üyelerinin nüfus ve ekonomik güçlerine göre dünya ticareti içindeki paylan çok düşük seviyededir. Bunun başlıca sebeplerinden birisi, yıllarca kendi kendisine yeterlilik politikası izlenmesi ve dış ticarete iç pazar ihtiyaçlarına bağlı olarak başvurulmasıdır. Bir diğer sebebi ise, bu ülkelerin yeterli dövize sahip olmamaları nedeniyle dış ticaretlerini, ikili anlaşmalara dayanan karşılıklı mal değişimi sınırları çerçevesinde yapmalarıdır. Öte yandan, söz konusu ülkeler, dışa açılma yönünde, dış ticaret mevzuatlarında önemli değişiklikler yapmaktadırlar.

KEİB, Karadeniz’e komşu ülkeler arasında ticaretin ve diğer ekonomik faaliyetlerin hızlı bir şekilde gelişmesinde önemli rol oynayabilecek bir işbirliği hareketidir. Bölge ülkelerinin coğrafi yönden yakınlığı, ekonomilerinin birbirlerini tamamlayıcı nitelikte olması KEİB’in başarılı olmasını kolaylaştıracaktır. Üye ülkeler, kendi aralarındaki ekonomik ve siyasi sorunlara kalıcı bir çözüm bulmaları ve ortak politikaları uygulamaya koymaları halinde, uzun vadeli hedef olan serbest ticaret bölgesine ulaşılması mümkün görünmektedir.

Yaklaşık 325 Milyon nüfusu kapsayan dev bir potansiyel piyasanın avantajlarıyla dolu olan KEİB, hem Türkiye hem de bölge ülkeleri için yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur.

 

 

 

YARARLANILAN KAYNAKLAR

AKYAZI Eyüp, -Bölgesel Entegrasyon Bazında KElB1, Dünya Gazetesi, 11.8.1992.
BALKIR. Canan, ‘Karadeniz Ekonomik işbirliği Bölgesi (KElB).” TÜSlAD, istanbul, Mayıs 1993.
BiLGi (TBMM Enformasyon Merkezi Dergisi). Karadeniz Ekonomik işbirliği Projesi ve Üye Ülkeler*, Aralık 1993.
ÇELiK Kenan, “Karadeniz Ekonomik işbirliği Bölgesi nde Nüfus ve istihdam”, Karadeniz Teknik Ünv. Trabzon, Kasım 1993.
ÇIKRIKÇI Mustafa, “Globalleşme ve Bir Çözüm: Karadeniz Ekonomik işbirliği Anlaşması’, Bamka ve Ekonomik Yiv rumlar Dergisi, Mart 1992.
DARTAN Muzaffer, ‘Karadeniz Ekonomik işbirliği: Türkiye Lokomotif, Görüş Dergisi, istanbul. Ağustos 1992. Dünya Gazetesi, 25.6.1992.
ELEKDAG Şükrü, ‘KElB’in Türkiye Açısından önemi’, Türkiye’nin Dış Ekonomik ilişkilerinde Yeni Uruklar, iSO, Yayın No: 1992/6, istanbul.
ERİŞ ibrahim. ‘Avrupa ve Asyadakl Ekonomik Bütünleşmeler’, HDTM Dergisi, Ankara, Eylül 1993/3
GÖKYlCfT Nihat. “Karadeniz Ekonomik işbirliği: Ufuk mu, Serap mı?*, Görüş Dergisi, Ağustos 1992.
GÜBE Yalpn, ‘Uluslararası Bütünleşme: Siyasal ve Ekonomik Değerlendirme”, HDTM Dergisi. Ankara. 1993/2.
İNANÇLI, Selim, ‘Karadeniz Ekonomik işbirliği Bölgesi (KElB) ve Ekonomik Etkileri’, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Ünv. Eskişehir 1992,
KABOGLU ibrahim Ö., ‘Karadeniz işbirliği”, Milliyet Gazetesi. 1.7.1991.
KALAYCI irfan, ‘Karadeniz Ekonomik işbirliği Bölgesinin Ekonomik Entegrasyona Geçiş Problemleri ve Basansın» da Türkiye’nin Rolü’ Yüksek Lisans Tezi, inönü Ünv., Malatya 1993.
KARLUK Rıdvan. Uluslararası Ekonomi, istanbul 1991. KARLUK Rıdvan, Uluslararası iktisat. A.Ö.F. Yayınlan No:22, Eskişehir 1988.
Gümrük Dergisi, Sayı: 16, Mart 1995

Share This:

“KARADENİZ EKONOMİK İŞBİRLİĞİ BÖLGESİ (KEİB) VE TÜRKİYE AÇISINDAN ÖNEMİ” hakkında 397 yorum

  1. Great beat ! I would like to apprentice while you amend your
    site, how can i subscribe for a blog site? The account aided me a acceptable deal.
    I had been a little bit acquainted of this your broadcast offered bright clear idea

  2. An outstanding share! I’ve just forwarded this onto a friend
    who had been doing a little homework on this. And he in fact ordered me lunch due to
    the fact that I found it for him… lol. So allow me to reword this….

    Thank YOU for the meal!! But yeah, thanks for spending some
    time to discuss this topic here on your blog.

  5. This web site truly has all of the information and facts I needed concerning this subject and didn’t know
    who to ask.

  6. I visited multiple websites however the audio feature
    for audio songs present at this website is in fact excellent.

  7. Hi my family member! I wish to say that this article is awesome,
    great written and come with approximately all significant infos.
    I would like to peer extra posts like this .

  8. Helpful info. Lucky me I found your website unintentionally, and I am surprised why this accident didn’t happened earlier!
    I bookmarked it.

  10. I’ll right away seize your rss as I can not find
    your email subscription link or newsletter service. Do you have any?

    Kindly let me recognize in order that I could subscribe.
    Thanks. quest bars http://bit.ly/3C2tkMR quest bars

  13. Hi there just wanted to give you a quick heads up. The text in your post seem to be running off the screen in Firefox.

    I’m not sure if this is a format issue or something to do
    with web browser compatibility but I thought I’d post to let you know.
    The design look great though! Hope you get the issue solved soon. Thanks cheap flights http://1704milesapart.tumblr.com/ cheap flights

  15. Please let me know if you’re looking for a writer for your site.

    You have some really great articles and I think I would be a good asset.
    If you ever want to take some of the load off, I’d absolutely love to write some material for your blog in exchange for a link back
    to mine. Please send me an email if interested. Many thanks!
    scoliosis surgery https://coub.com/stories/962966-scoliosis-surgery scoliosis surgery

  17. Spot on with this write-up, I honestly feel this website needs far more attention. I’ll probably be back
    again to read more, thanks for the info!

  18. Greetings from Carolina! I’m bored to tears at work so I decided to browse your blog on my iphone during lunch break.
    I really like the knowledge you present here and can’t wait to take a look when I get
    home. I’m shocked at how quick your blog loaded on my cell phone ..

    I’m not even using WIFI, just 3G .. Anyways, awesome blog!

  19. I feel this is among the such a lot significant info for me.
    And i’m glad studying your article. However want to commentary on some normal things, The
    website style is wonderful, the articles is really nice : D.
    Just right activity, cheers

  20. I am sure this post has touched all the internet
    viewers, its really really nice piece of writing on building up new
    weblog.

  21. Hi! I just would like to give you a huge thumbs up for your great info you’ve
    got here on this post. I’ll be coming back to your blog for more soon.

  23. Ephedra could be the the greatest fat loss product available. There is absolutely no diet pill, that has worked quite as good as Ephedra. If you want to order Ephedrine, click on the Buy Ephedrine internet site.

  25. The new Zune browser is surprisingly good, but not as good as the iPod’s. It works well, but isn’t as fast as Safari, and has a clunkier interface. If you occasionally plan on using the web browser that’s not an issue, but if you’re planning to browse the web alot from your PMP then the iPod’s larger screen and better browser may be important. [Reply]

  41. Aw, this was an extremely nice post. Taking the time and actual effort to generate a great articleÖ but what can I sayÖ I hesitate a whole lot and don’t manage to get anything done.

  112. I have read a few good stuff here. Definitely worth bookmarking for revisiting. I wonder how much effort you put to create such a magnificent informative website.

  114. I needed to thank you for this wonderful read!! I absolutely loved every bit of it. I have you bookmarked to look at new things you postÖ

  115. May I simply say what a comfort to uncover an individual who truly knows what they are talking about over the internet. You actually realize how to bring a problem to light and make it important. More people really need to check this out and understand this side of your story. It’s surprising you’re not more popular because you most certainly possess the gift.

  121. Having read this I thought it was very informative. I appreciate you spending some time and effort to put this content together. I once again find myself personally spending a lot of time both reading and commenting. But so what, it was still worthwhile!

  122. Good post. I learn something new and challenging on sites I stumbleupon every day. It will always be exciting to read content from other authors and practice a little something from other websites.

  128. When I initially commented I seem to have clicked on the -Notify me when new comments are added- checkbox and from now on each time a comment is added I receive four emails with the same comment. There has to be a means you can remove me from that service? Appreciate it!

  129. Hi, I do believe this is a great site. I stumbledupon it 😉 I am going to revisit once again since I saved as a favorite it. Money and freedom is the greatest way to change, may you be rich and continue to help other people.

  132. I blog quite often and I really appreciate your information. Your article has truly peaked my interest. I will bookmark your blog and keep checking for new information about once a week. I opted in for your Feed too.

  137. Right here is the perfect web site for anybody who wishes to find out about this topic. You realize so much its almost hard to argue with you (not that I really would want toÖHaHa). You definitely put a fresh spin on a subject that has been written about for ages. Great stuff, just wonderful!

  143. Hi there! This post could not be written any better! Looking at this article reminds me of my previous roommate! He always kept preaching about this. I most certainly will send this article to him. Fairly certain he’ll have a great read. Many thanks for sharing!

  148. Oh my goodness! Impressive article dude! Thank you so much, However I am having troubles with your RSS. I don’t know why I am unable to join it. Is there anybody else getting similar RSS issues? Anyone who knows the solution will you kindly respond? Thanks!

  151. I was pretty pleased to find this site. I need to to thank you for ones time due to this fantastic read!! I definitely savored every part of it and I have you saved as a favorite to see new information in your website.

  152. Your style is very unique compared to other people I have read stuff from. I appreciate you for posting when you have the opportunity, Guess I’ll just book mark this site.

  153. Hello! I could have sworn I’ve visited your blog before but after going through a few of the posts I realized it’s new to me. Anyhow, I’m certainly delighted I stumbled upon it and I’ll be book-marking it and checking back frequently!

  155. Right here is the right webpage for anyone who wants to understand this topic. You know so much its almost hard to argue with you (not that I actually will need toÖHaHa). You certainly put a brand new spin on a subject which has been written about for many years. Excellent stuff, just wonderful!

  156. After I originally left a comment I appear to have clicked the -Notify me when new comments are added- checkbox and from now on whenever a comment is added I recieve 4 emails with the same comment. There has to be a way you are able to remove me from that service? Thanks!

  157. When I initially left a comment I appear to have clicked on the -Notify me when new comments are added- checkbox and now whenever a comment is added I recieve four emails with the same comment. Is there a way you are able to remove me from that service? Cheers!

  158. An outstanding share! I have just forwarded this onto a co-worker who had been conducting a little homework on this. And he actually bought me lunch because I stumbled upon it for him… lol. So allow me to reword this…. Thank YOU for the meal!! But yeah, thanx for spending some time to talk about this topic here on your website.

  159. After looking at a number of the blog posts on your site, I seriously appreciate your technique of blogging. I saved as a favorite it to my bookmark website list and will be checking back in the near future. Take a look at my web site as well and let me know how you feel.

  160. This site definitely has all of the information and facts I needed concerning this subject and didnít know who to ask.

  161. After I initially left a comment I appear to have clicked on the -Notify me when new comments are added- checkbox and now each time a comment is added I get 4 emails with the exact same comment. Is there a means you are able to remove me from that service? Appreciate it!

  163. Iím impressed, I must say. Rarely do I encounter a blog thatís both equally educative and engaging, and without a doubt, you have hit the nail on the head. The problem is something too few men and women are speaking intelligently about. I am very happy I stumbled across this during my hunt for something concerning this.

  167. I really love your website.. Very nice colors & theme. Did you create this web site yourself? Please reply back as Iím planning to create my own personal site and want to find out where you got this from or just what the theme is called. Appreciate it!

  168. Nice post. I learn something new and challenging on sites I stumbleupon everyday. It’s always useful to read through content from other authors and practice something from their websites.

  169. Howdy! I could have sworn Iíve visited this website before but after going through a few of the posts I realized itís new to me. Nonetheless, Iím definitely happy I discovered it and Iíll be book-marking it and checking back often!

  170. The next time I read a blog, Hopefully it doesn’t disappoint me just as much as this particular one. After all, I know it was my choice to read, however I actually thought you would have something useful to say. All I hear is a bunch of moaning about something that you could possibly fix if you weren’t too busy searching for attention.

  172. I blog quite often and I really appreciate your content. Your article has truly peaked my interest. I will bookmark your website and keep checking for new information about once a week. I opted in for your RSS feed too.

  174. I needed to thank you for this excellent read!! I definitely loved every bit of it. I’ve got you bookmarked to look at new things you post…

  175. Hi, I do believe this is an excellent site. I stumbledupon it 😉 I’m going to come back yet again since i have book-marked it. Money and freedom is the best way to change, may you be rich and continue to help others.

  176. Spot on with this write-up, I truly believe that this web site needs a great deal more attention. Iíll probably be returning to read more, thanks for the advice!

  177. I’m amazed, I must say. Rarely do I come across a blog that’s both educative and entertaining, and without a doubt, you have hit the nail on the head. The issue is something too few men and women are speaking intelligently about. I am very happy I found this in my hunt for something relating to this.

  179. Howdy! This article could not be written much better! Looking through this article reminds me of my previous roommate! He continually kept talking about this. I am going to send this article to him. Fairly certain he’s going to have a great read. Many thanks for sharing!

  180. Iím amazed, I must say. Rarely do I encounter a blog thatís both equally educative and interesting, and let me tell you, you’ve hit the nail on the head. The problem is something that too few folks are speaking intelligently about. I am very happy I came across this in my hunt for something concerning this.

  182. Oh my goodness! Amazing article dude! Many thanks, However I am encountering issues with your RSS. I don’t understand the reason why I cannot subscribe to it. Is there anybody else getting similar RSS issues? Anyone who knows the answer will you kindly respond? Thanx!

  186. I really love your site.. Very nice colors & theme. Did you create this website yourself? Please reply back as I’m trying to create my own site and would like to learn where you got this from or just what the theme is called. Cheers!

  193. Aw, this was an incredibly good post. Finding the time and actual effort to make a superb articleÖ but what can I sayÖ I hesitate a lot and don’t seem to get anything done.

  194. Right here is the perfect web site for everyone who hopes to find out about this topic. You know a whole lot its almost tough to argue with you (not that I personally will need toÖHaHa). You certainly put a fresh spin on a subject that’s been written about for many years. Wonderful stuff, just excellent!

  195. Oh my goodness! Impressive article dude! Thanks, However I am experiencing troubles with your RSS. I donít know why I am unable to subscribe to it. Is there anybody having the same RSS issues? Anyone who knows the answer will you kindly respond? Thanx!!

  197. Right here is the right website for anybody who hopes to find out about this topic. You realize so much its almost hard to argue with you (not that I really would want to…HaHa). You certainly put a brand new spin on a subject that’s been discussed for decades. Great stuff, just great.

  198. Good day! I could have sworn Iíve visited this web site before but after going through many of the posts I realized itís new to me. Anyhow, Iím certainly delighted I discovered it and Iíll be bookmarking it and checking back frequently!

  201. Hello there! I simply want to give you a huge thumbs up for the great information you have here on this post. I will be returning to your site for more soon.

  202. You’re so awesome! I do not suppose I’ve read through something like this before. So nice to discover another person with some unique thoughts on this subject. Seriously.. many thanks for starting this up. This site is one thing that’s needed on the web, someone with a bit of originality.

  205. Can I just say what a aid to search out someone who truly is aware of what theyre speaking about on the internet. You positively know how one can bring a problem to light and make it important. Extra people must learn this and perceive this side of the story. I cant consider youre not more well-liked since you definitely have the gift.

  206. An impressive share! I’ve just forwarded this onto a co-worker who had been doing a little homework on this. And he actually ordered me lunch due to the fact that I found it for him… lol. So allow me to reword this…. Thanks for the meal!! But yeah, thanx for spending time to talk about this topic here on your web page.

  207. Hi there! I just would like to offer you a big thumbs up for your great information you have right here on this post. I will be coming back to your blog for more soon.

  208. I believe this is one of the most vital information for me. And i’m glad reading your article. However should statement on some general issues, The site taste is wonderful, the articles is really nice : D. Good job, cheers

  210. Hello there! I could have sworn I’ve visited this web site before but after looking at many of the posts I realized it’s new to me. Anyways, I’m definitely happy I discovered it and I’ll be bookmarking it and checking back often!

  211. you’re really a good webmaster. The website loading speed is incredible. It seems that you’re doing any unique trick. Furthermore, The contents are masterwork. you have done a fantastic job on this topic!

  215. Great article! We are linking to this particularly great article on our site. Keep up the good writing.

  218. I’m very pleased to find this great site. I need to to thank you for your time due to this fantastic read!! I definitely liked every part of it and i also have you bookmarked to see new information on your site.

  220. Oh my goodness! Awesome article dude! Thank you, However I am encountering problems with your RSS. I don’t know the reason why I cannot subscribe to it. Is there anybody getting identical RSS issues? Anyone that knows the solution will you kindly respond? Thanx.

  221. After going over a handful of the articles on your blog, I honestly appreciate your technique of writing a blog. I book marked it to my bookmark site list and will be checking back soon. Please check out my web site as well and let me know your opinion.

  225. Greetings! Very useful advice in this particular article! It is the little changes that produce the most significant changes. Many thanks for sharing!

  227. Spot on with this write-up, I actually believe this site needs a lot more attention. I’ll probably be back again to read more, thanks for the information.

  230. This is a topic that’s close to my heart… Best wishes! Exactly where are your contact details though?

  235. Howdy! This article could not be written any better! Looking through this post reminds me of my previous roommate! He always kept preaching about this. I am going to send this post to him. Fairly certain he’ll have a very good read. Thank you for sharing!

  237. Aw, this was an extremely good post. Taking a few minutes and actual effort to produce a very good article… but what can I say… I hesitate a whole lot and never manage to get nearly anything done.

  240. Your style is really unique in comparison to other folks I have read stuff from. Thanks for posting when you’ve got the opportunity, Guess I will just book mark this page.

  248. Hello, I believe your web site may be having internet browser compatibility problems. Whenever I take a look at your website in Safari, it looks fine however, when opening in Internet Explorer, it’s got some overlapping issues. I merely wanted to give you a quick heads up! Aside from that, fantastic site.

  249. May I simply just say what a relief to discover a person that really understands what they’re discussing over the internet. You definitely know how to bring a problem to light and make it important. More people really need to read this and understand this side of the story. I was surprised you aren’t more popular since you surely have the gift.

  250. Hello there! This article could not be written any better! Reading through this post reminds me of my previous roommate! He constantly kept talking about this. I am going to send this article to him. Fairly certain he’s going to have a very good read. I appreciate you for sharing!

  252. It’s hard to find well-informed people about this topic, however, you seem like you know what you’re talking about! Thanks

  253. Aw, this was an extremely nice post. Taking the time and actual effort to create a very good article… but what can I say… I put things off a whole lot and never manage to get anything done.

  254. Oh my goodness! Impressive article dude! Many thanks, However I am having troubles with your RSS. I don’t know why I cannot join it. Is there anybody having the same RSS problems? Anybody who knows the solution can you kindly respond? Thanks.

  255. There is certainly a lot to learn about this topic. I really like all the points you’ve made.

  256. An intriguing discussion is definitely worth comment. I think that you need to publish more on this topic, it might not be a taboo subject but generally people do not speak about these subjects. To the next! Many thanks!

  258. I absolutely love your site.. Pleasant colors & theme. Did you develop this amazing site yourself? Please reply back as I’m attempting to create my own personal site and would love to know where you got this from or just what the theme is named. Thanks.

  260. Good post. I learn something new and challenging on websites I stumbleupon every day. It will always be helpful to read content from other authors and use a little something from their web sites.

  261. I’m pretty pleased to uncover this site. I want to to thank you for ones time for this fantastic read!! I definitely appreciated every little bit of it and I have you book-marked to look at new information in your web site.

  262. An outstanding share! I have just forwarded this onto a friend who was doing a little research on this. And he actually ordered me dinner simply because I discovered it for him… lol. So allow me to reword this…. Thanks for the meal!! But yeah, thanx for spending the time to discuss this topic here on your blog.

  264. Hi there! I just want to offer you a big thumbs up for the excellent info you’ve got here on this post. I am coming back to your site for more soon.

  271. Great information. Lucky me I came across your blog by chance (stumbleupon). I’ve book-marked it for later.

  272. Hello there, I discovered your site via Google at the same time as looking for a similar matter, your site got here up, it seems to be great. I’ve bookmarked it in my google bookmarks.

  273. After looking into a handful of the articles on your site, I truly appreciate your technique of blogging. I added it to my bookmark website list and will be checking back in the near future. Please visit my web site too and let me know your opinion.

  274. Extraordinary is a life-altering time management application that will assist you be a lot more effective than in the past.

  275. The Amazingness life-changing overview can aid you be much more efficient, remain healthier, as well as enjoy life a lot more!

  281. Hi, I do think this is a great website. I stumbledupon it 😉 I’m going to revisit yet again since i have book marked it. Money and freedom is the greatest way to change, may you be rich and continue to guide others.

  282. I have seen a lot of useful elements on your internet site about computers. However, I have got the impression that netbooks are still less than powerful enough to be a good option if you frequently do projects that require a lot of power, like video editing and enhancing. But for world-wide-web surfing, microsoft word processing, and many other typical computer functions they are perfectly, provided you cannot mind small screen size. Many thanks for sharing your ideas.

  283. May I simply say what a comfort to uncover a person that truly knows what they are talking about on the internet. You actually understand how to bring a problem to light and make it important. More people must look at this and understand this side of the story. I was surprised you’re not more popular since you most certainly possess the gift.

  284. I am really impressed with your writing skills and also with the layout on your weblog. Is this a paid theme or did you customize it yourself? Anyway keep up the excellent quality writing, it?s rare to see a nice blog like this one these days..

  286. After looking at a number of the blog articles on your site, I seriously appreciate your technique of writing a blog. I saved as a favorite it to my bookmark webpage list and will be checking back soon. Please check out my web site as well and let me know your opinion.

  287. Another issue is that video games usually are serious naturally with the most important focus on finding out rather than enjoyment. Although, there is an entertainment aspect to keep the kids engaged, every game is often designed to work with a specific skill set or area, such as numbers or technology. Thanks for your posting.

  288. I appreciate, cause I found just what I was looking for. You’ve ended my four day long hunt! God Bless you man. Have a nice day. Bye

  290. I need to to thank you for this wonderful read!! I definitely enjoyed every bit of it. I’ve got you book-marked to check out new stuff you post…

  291. I am grateful for your post. I’d like to comment that the tariff of car insurance varies widely from one insurance policy to another, simply because there are so many different facets which play a role in the overall cost. As an example, the model and make of the motor vehicle will have a massive bearing on the cost. A reliable aged family auto will have a more economical premium than the usual flashy fancy car.

  292. I used to be recommended this blog via my cousin. I am no longer positive whether or not this post is written through him as nobody else recognise such targeted approximately my difficulty. You are amazing! Thank you!

  293. That is a very good tip particularly to those new to the blogosphere. Short but very accurate info… Thanks for sharing this one. A must read post!

  294. I was very happy to find this web site. I need to to thank you for ones time just for this fantastic read!! I definitely appreciated every little bit of it and I have you book-marked to see new stuff on your blog.

  295. Hello my friend! I wish to say that this post is awesome, great written and include approximately all significant infos. I would like to peer extra posts like this .

  297. You’re so awesome! I don’t believe I’ve read through a single thing like that before. So nice to discover another person with unique thoughts on this subject matter. Really.. thanks for starting this up. This web site is one thing that is needed on the web, someone with some originality.

  298. Hi my friend! I want to say that this article is awesome, nice written and include approximately all important infos. I?d like to see more posts like this.

  300. I have seen lots of useful items on your web page about computer systems. However, I have got the viewpoint that notebook computers are still not quite powerful more than enough to be a good selection if you typically do tasks that require loads of power, like video editing and enhancing. But for world wide web surfing, word processing, and most other popular computer work they are okay, provided you can’t mind the screen size. Many thanks for sharing your opinions.

  301. You are so cool! I don’t suppose I’ve truly read through a single thing like that before. So great to find another person with some unique thoughts on this issue. Really.. many thanks for starting this up. This web site is something that is required on the web, someone with a little originality.

  304. I was suggested this website by my cousin. I am not sure whether this post is written by him as no one else know such detailed about my problem. You’re wonderful! Thanks!

  310. I needed to thank you for this excellent read!! I certainly enjoyed every little bit of it. I’ve got you book marked to check out new things you post…

  311. I am no longer sure the place you are getting your info, however good topic. I needs to spend some time learning more or working out more. Thanks for magnificent info I used to be looking for this info for my mission.

  312. A motivating discussion is definitely worth comment. There’s no doubt that that you should publish more about this topic, it may not be a taboo subject but generally people don’t discuss these issues. To the next! Cheers!

  313. Excellent goods from you, man. I’ve understand your stuff previous to and you are just too wonderful. I really like what you have acquired here, really like what you are saying and the way in which you say it. You make it entertaining and you still take care of to keep it wise. I cant wait to read much more from you. This is actually a tremendous web site.

  314. Oh my goodness! Awesome article dude! Thank you so much, However I am going through problems with your RSS. I don’t know the reason why I can’t subscribe to it. Is there anyone else getting the same RSS problems? Anybody who knows the answer will you kindly respond? Thanx.

  315. I have to thank you for the efforts you have put in writing this blog. I’m hoping to view the same high-grade blog posts from you in the future as well. In fact, your creative writing abilities has encouraged me to get my own, personal blog now 😉

  317. After looking into a few of the blog posts on your web site, I really appreciate your way of writing a blog. I added it to my bookmark site list and will be checking back soon. Please visit my web site as well and tell me what you think.

  324. Can I simply just say what a comfort to uncover someone who actually understands what they’re discussing on the net. You certainly understand how to bring a problem to light and make it important. More and more people have to check this out and understand this side of the story. I can’t believe you are not more popular since you certainly possess the gift.

  325. An attention-grabbing dialogue is worth comment. I believe that you need to write more on this matter, it may not be a taboo subject however typically people are not sufficient to speak on such topics. To the next. Cheers

  326. Hi, I think your website could possibly be having web browser compatibility problems. Whenever I look at your web site in Safari, it looks fine but when opening in IE, it has some overlapping issues. I just wanted to give you a quick heads up! Other than that, wonderful site.

  327. I was very pleased to uncover this page. I need to to thank you for ones time just for this wonderful read!! I definitely loved every little bit of it and i also have you bookmarked to look at new things in your blog.

  328. Wonderful article! We will be linking to this great article on our site. Keep up the great writing.

  329. Hello, I do think your website may be having web browser compatibility issues. Whenever I take a look at your website in Safari, it looks fine however when opening in I.E., it’s got some overlapping issues. I merely wanted to provide you with a quick heads up! Aside from that, excellent site!

  333. Hey there! I just would like to offer you a huge thumbs up for the excellent information you’ve got right here on this post. I will be returning to your web site for more soon.

  335. Hello there, I do believe your site could be having browser compatibility issues. When I look at your blog in Safari, it looks fine however when opening in Internet Explorer, it has some overlapping issues. I merely wanted to provide you with a quick heads up! Besides that, wonderful blog.

  336. I really love your blog.. Pleasant colors & theme. Did you create this web site yourself? Please reply back as I’m trying to create my own blog and would like to know where you got this from or just what the theme is named. Many thanks!

  337. I blog frequently and I truly thank you for your content. This great article has really peaked my interest. I am going to bookmark your blog and keep checking for new information about once a week. I opted in for your Feed as well.

  338. I have to thank you for the efforts you have put in penning this website. I am hoping to see the same high-grade content from you in the future as well. In fact, your creative writing abilities has motivated me to get my very own blog now 😉

  340. I’m amazed, I have to admit. Rarely do I encounter a blog that’s both educative and amusing, and without a doubt, you have hit the nail on the head. The issue is an issue that too few people are speaking intelligently about. I am very happy that I found this during my search for something relating to this.

  344. Spot on with this write-up, I actually think this site needs a great deal more attention. I’ll probably be returning to see more, thanks for the information!

  345. An impressive share, I simply given this onto a colleague who was doing a bit of evaluation on this. And he in truth purchased me breakfast as a result of I discovered it for him.. smile. So let me reword that: Thnx for the treat! But yeah Thnkx for spending the time to discuss this, I feel strongly about it and love studying more on this topic. If possible, as you grow to be expertise, would you mind updating your blog with extra details? It is extremely helpful for me. Large thumb up for this weblog put up!

  349. Hi there, I believe your site could be having internet browser compatibility issues. Whenever I take a look at your site in Safari, it looks fine however, if opening in IE, it has some overlapping issues. I merely wanted to provide you with a quick heads up! Other than that, wonderful site!

  350. May I simply say what a relief to find someone who genuinely understands what they are discussing on the internet. You actually know how to bring an issue to light and make it important. More and more people need to read this and understand this side of the story. I was surprised that you are not more popular since you surely have the gift.

  351. Thanks for another informative website. Where else could I get that kind of info written in such an ideal way? I’ve a project that I am just now working on, and I have been on the look out for such info.

  352. I’ve been browsing online more than three hours today, yet I never found any interesting article like yours. It?s pretty worth enough for me. Personally, if all webmasters and bloggers made good content as you did, the net will be a lot more useful than ever before.

  353. There’s certainly a great deal to learn about this issue. I love all of the points you made.

  355. Good blog you’ve got here.. It’s difficult to find quality writing like yours these days. I really appreciate individuals like you! Take care!!

  356. An outstanding share! I have just forwarded this onto a co-worker who has been doing a little research on this. And he actually bought me breakfast because I found it for him… lol. So allow me to reword this…. Thanks for the meal!! But yeah, thanks for spending some time to talk about this subject here on your web page.

  357. When I originally commented I seem to have clicked the -Notify me when new comments are added- checkbox and now every time a comment is added I receive 4 emails with the exact same comment. Is there a means you can remove me from that service? Thanks.

  358. The very crux of your writing while sounding reasonable initially, did not settle perfectly with me personally after some time. Someplace throughout the paragraphs you were able to make me a believer but just for a while. I however have got a problem with your jumps in logic and you might do well to help fill in those gaps. If you can accomplish that, I will definitely end up being fascinated.

  359. I love looking through an article that can make people think. Also, thank you for allowing for me to comment.

  362. Oh my goodness! Amazing article dude! Thank you, However I am encountering difficulties with your RSS. I don’t understand the reason why I cannot subscribe to it. Is there anybody getting the same RSS problems? Anyone who knows the answer will you kindly respond? Thanks!

  368. Great site you’ve got here.. It’s difficult to find high quality writing like yours these days. I seriously appreciate individuals like you! Take care!!

  373. It?s really a great and helpful piece of information. I?m glad that you shared this useful information with us. Please keep us informed like this. Thanks for sharing.

  374. This blog was… how do you say it? Relevant!! Finally I have found something which helped me. Thank you!

  377. I want to to thank you for this wonderful read!! I definitely enjoyed every bit of it. I have got you bookmarked to check out new stuff you post…

  379. Right here is the perfect site for everyone who wants to find out about this topic. You realize so much its almost hard to argue with you (not that I really would want to…HaHa). You certainly put a fresh spin on a topic that’s been discussed for a long time. Excellent stuff, just excellent.

  380. Hello! I could have sworn I’ve visited this web site before but after going through a few of the posts I realized it’s new to me. Nonetheless, I’m certainly delighted I discovered it and I’ll be bookmarking it and checking back frequently!

  381. I would like to thank you for the efforts you have put in writing this blog. I am hoping to see the same high-grade blog posts by you in the future as well. In truth, your creative writing abilities has inspired me to get my own, personal blog now 😉

  382. I want to to thank you for this fantastic read!! I definitely enjoyed every bit of it. I’ve got you bookmarked to check out new stuff you post…

  383. This is the perfect web site for everyone who hopes to find out about this topic. You realize so much its almost hard to argue with you (not that I actually will need to…HaHa). You definitely put a brand new spin on a subject which has been discussed for decades. Excellent stuff, just wonderful.

  384. This is the perfect website for anybody who wants to understand this topic. You know so much its almost tough to argue with you (not that I actually would want to…HaHa). You definitely put a new spin on a topic that has been written about for ages. Excellent stuff, just excellent.

  388. Good post. I learn something totally new and challenging on websites I stumbleupon every day. It will always be exciting to read through content from other writers and use a little something from their sites.

  390. Hi, I do think this is a great blog. I stumbledupon it 😉 I will return yet again since I bookmarked it. Money and freedom is the best way to change, may you be rich and continue to help other people.

Bir cevap yazın